“Əvəzolunmaz təhsil strateqi”

Və ya təhsilimizdə Fərzəli Qədirov düyünü

Nadir İsrafilov, təhsil eksperti

"Sən saydığını say gör fələk nə sayır"

El məsəli

İnternetə daxil olub hər hansı bir xəbərlə tanış olmağına peşman olursan. ”Misir Mərdanovun sağ əli - Qədirov Fərzəli”, “Misir Mərdanovun fərqli kadrları”, “Mərdanovun kadrları Təhsil Nazirliyini yan üstə qoyub”, “Təhsilimizin gözmuncuqları”, “Təhsil Nazirliyinin dəstəbaşılarından biri”, Təhsil Nazirliyinin Fərzəli Qədirov problemi”, “Fərzəli Qədirovun müəllim biznesi”, “Fərzəli Qədirovun qiymət cədvəli”, “Təhsil Nazirliyində qiymətlər qalxdı”, “Fərzəli Qədirovun qızıl dövrü”, “Təhsil məmurunun qızıl medal fırıldağı”, “473 bala qızıl, 700 bala hədiyyə”, “Fərzəli Qədirovun oğlu hansı yolla qızıl medal alıb”,”Fərzəli Qədirovla bağlı müdhiş iddialar”, “Fərzəli Qədirovla bağlı daha bir şok iddia”, “Fərzəli Qədirov ifşa olunur”, “Mikayil Cabbarov Fərzəli Qədirovun öhdəsindən gələ bilmir”, Fərzəli Qədirovun vəzifə yüksəlişi”, “Fərzəli Qədirov müavin olmaq istəyir”, “Təhsil Nazirliyində Fərzəli Qədirov qaydaları”, “Yeni nazir köhnə qvardiyanın mühasirəsində”, “Yenə şikayət, yenə Təhsil Nazirliyi”, “Fərzəli Qədirovu qoruyan gizli əl” və s. bu kimi qəbildən olan sonsuz və davamlı yazıları oxuyanda, istər-istəməz “sən saydığını say, gör fələk nə sayır”, el məsəli yada düşür.

Tez-tez işlətdiyimiz bu məsəl, sanki, Təhsil Nazirliyinin “İnsan resursları” şöbəsinin müdiri Fərzəli Qədirov haqqında deyilib. Təəcüb və təəsüf doğuran odur ki, yazılı və elektron medianın həyəcan dolu çağırışlarına bu günə qədər nəinki təkzib, hətta formal da olsa adi bir reaksiya belə verilməyib. Nə olar, heç verilməsin də. Birdə ki, ictimai rəy, ictimai qınaq, son on illiklərin təcrübəsində nə vaxt nəzərə alınıb ki? Görünür ağız dolusu danışdığımız yeni baxış, yeni düşüncə, yeni yanaşma tərzi elə bundan ibarət imiş.

Haşiyə: 70-ci illərin sonları idi. O dövrün ən nüfuzlu nəşrlərindən olan “Kommunist” qəzetində Lerikin dağ kəndlərinin birində məktəb direktorunun oz qızını işlədiyi məktəbə pioner baş dəstə rəhbəri (indiki uşaq birliyinin rəhbəri) təyin etməsi barədə material dərc olunmuşdu. Sanki, bütün Mərkəzı Komitə, Raykom, Nazirlik bir-birinə dəymişdi. Dərhal Nazirliyin əlahiddə Kollegiya iclası keçirildi. Məktəb direktoru, təhsil şöbəsinin müdiri, kimlər, kimlər... cəzalandırıldı, nələr baş vermədi... Hətta əsəbləri dözməyib dünyasını dəyişənə qədər. Əlbəttə, indiki şəraitdə kimlərəsə eyni aqibətlə üzləşməyi arzulamazdım, bununla belə deməyim odur ki, o zaman siqnallara dərhal, özü də bütün ciddiyyəti ilə reaksiya verilərdi, görülən tədbirlərin nəticəsi ictimailəşərdi. İndi isə... Nəisə...

Artıq iki ildən də çoxdur ki, ictimaiyyətin diqqəti təhsil sistemində gedən proseslərə bir az da artıb. Təbii ki, bu, gənc və yeni nazir Mikayıl Cabbbarovdan gözləntilərlə bağlı olub və olmaqdadır. Bu gün onun tərəfindən atılan addımları hərə öz tərəzisi, öz arşını ilə ölçür və dəyərləndirir. Hamı proqnoz verir: bəziləri heç nəyin dəyişməyəcəyi, olduğu kimi davam edəcəyi qənaətində olub, bəziləri prosesin ləng getməsindən, ətalətlilikdən gileyləniblər. Bəziləri hər şeyin yuxarıdan idarə olunduğunu bildirib, digərləri sistemə gətirilən yeni kadrların təhsil üzrə mütəxəssis olmamasından şikayətçi olublar və s. Bu da başadüşüləndir. Lakin deyilən və yazılanların hamısı birlikdə Fərzəli Qədirovla bağlı deyilən və yazılanlar qədər Təhsil Nazirliyinin nüfuzunu zərbə altında qoymayıb.

Bəlkə təhsil başbilənlərimiz hesab edirlər ki, bütün bu deyilənlər və yazılanlar şantajdır, Fərzəli Qədirova qarşı onu qəbul etməyənlər tərəfindən təşkil olunmuş bir kampaniyadır. Elə isə, nəyə görə məhz Fərzəli Qədirova qarşı? Ayrı-ayrı şikayət və tənqidlərə kimlər tərəfindənsə digər bəzi məmurlar da zaman-zaman tuş gəliblər. Lakin bu tənqid və şikayətlər bu səviyyədə ciddı və davamlı xarakter daşımayıb, ən pis halda müəyyən müddətdən sonra öz həllini taparaq səngiyib.

Bəlkə zaman və məkanla ayaqlaşa biləcək digər alternativ kadrlarımız yoxdur? Bəlkə Fərzəli Qədirov həqiqətən də elə unikal kadrlardandır ki, onsuz nə keçmış rəhbərliyin, nə də ki, hazırki rəhbərliyin işi aşmır? Əgər bütün bunlar şantajdırsa - bu miqyasda da şantaj olarmı? Qərəzçilikdirsə, qərəzçilik edən bir nəfər olar, beş nəfər, ən uzağı on nəfər olar. Kampaniyadırsa, onun da həddi-hüdudu olur, konkret təşkilatçısı olur. Tələbədən tutmuş müəssisə rəhbərinədək, hamı şıkayətçidir, hamı narazıdır. Demək olar ki, bütün saytlar və xəbər portalları məsələyə biganə qala bilmirlər. Bir də ki, od olmayan yerdən tüstü çıxmaz, deyiblər. Kim bilir, bəlkə də kadr siyasətini obyektiv və demokratik meyarlar əsasında qura bilməməyimiz və ya qurmaq istəyində olmamağımız Fərzəli Qədirov kimilərin işinə yarıyır.

Əgər belə deyilsə, onda görəsən Fərzəli Qədirovu hansı keyfiyyətlərinə görə bu qədər, özü də belə bir məsul vəzifədə saxlayırlar? Bəlkə onun təhsil sahəsində əlahiddə xidmətləri var? Bəlkə o əvəzolunmaz təhsil strateqidir? Gördüklərimi, oxuduqlarımı, eşitdiklərimi özlüyümdə götür-qoy etdikdən sonra belə qənaətə gəldim ki, bu fenomenal şəxs həqiqətən əvəzolunmaz strateqdir. Mərdanovun dönəmində sıravi rus dili müəllimliyindən kosmik sıçrayışa nail olaraq Nazirliyin ən məsul və aparıcı şöbəsi olan “Kadrların İdarə olunması, Strateji təhlil və planlaşdırma” şöbəsinin müdiri vəzifəsinədək yüksəlib. Bir müddət Baki şəhəri üzrə Təhsil idarəsinin müdirini əvəzləyib, paytaxt təhsilinin idarə olunmasında və kadr siyasətində əsas fiqura çevrilib. Yeni nazirin kadr dəyişiklikləri də ondan yan keçib, yeni formalaşan “İnsan resursları” şöbəsində müdir vəzıfəsində mövqeyini bir az da möhkəmlədib.

Başqa funksiyalarını bir kənara qoyaq, bildiyimiz kimi bütün ümumtəhsil məktəblərinə müəllim kadrların seçilməsi və yerləşdirilməsi bilavasitə onun rəhbərliyi ilə həyata keçirilir. Bu labirintəbənzər prosesin necə aparıldığını yəqin ki, 7-dən 77-yə qədər hamı bilir. Bilməyənlər də bilsin ki, dəfələrlə dəyişikliklərə məruz qalan “Təhsil Nazirliyi sisteminə daxil olan ümumi təhsil müəssisələrində və peşə liseylərində müəllimlərə təlabatın müəyyənləşdirilməsi, pedaqoji kadrların yerdəyişməsi və işə qəbulu qaydaları” da məhz onun “yaradıcılıq məhsuludur”. Bu əndrəbadi qaydaların tətbiqi sayəsində ildə 3-4 min vakant müqabilində müəllimlərin sayı 4000 min nəfər azalıb. Başqa sözlə, iş yerləri olduğu halda sayı belə məlum olmayan işsizlər ordusu yaranıb. Buna da yaxşı ad seçiblər: “optimallaşma”.

Bir “uzaqgörən strateq” kimi Fərzəli Qədirovun karyerası bununla yekunlaşmayıb. Bu müddət ərzində vəzifə səlahiyyətlərindən və sabiq nazirə yarınmağından istifadə edərək, ibtidai sinif müəllimi olan həyat yoldaşını Bakının mərkəzi və nüfuzlu məktəblərindən birinə direktor təyin etdirib. Həmin məktəb “İlin ən yaxşı məktəbi” nominasiyası üzrə qalib elan edilib. Məktəbin onlarla müəlliminə “İlin ən yaxşı müəllimi” və digər fəxri adlar verilib. Misir Mərdanovun himayədarlığı ilə özü “Əməkdar müəllim” adı və “Dövlət qulluğunda fərqlənmə Nişanı” ilə təltif olunub. Oğlunun 473 balla, elə anasının direktor olduğu məktəbdən qızıl medala təqdim olunması ilə bağlı qalmaqal uzun müddət gündəmdən düşməyib. Yeri gəldikcə məktəblərdə, yerli təhsil orqanlarında və digər strukturlarda özünə arxa-dayaq yaratmaqdan da çəkinməyib.

Sadalanan və imkan məhdudluğundan sadalanmayan bir çox digər faktlar Fərzəli Qədirovun bir dövlət qulluqçusu kimi dövlət mənafeyinə deyil, şəxsi mənafeyinə qulluq etməsi barədə nəticə çıxarmağa kifayət etmirmi? Fərzəli Qədirovun əməlləri və bunun nəticəsində onun oliqarxa çevrilməsi barədə demək olar ki, hər gün olmasa da, günaşırı elektron və yazılı KİV-də kəskin məqalələr dərc olunur. Di gəl, kiminsə “sehirli qələmi” bütün yazılanlarn üstündən bir qırmızı xətt çəkir.

İki il öncə sabiq təhsil naziri görəvdən alınanda təhsilimizdə rəzalətlə dolu bir dövrün artıq başa çatması barədə ümidverici təəssürat yaranmışdı. Çoxları təhsilimizdə köklü dəyişikliklər ediləcəyi, xüsusilə də kadr siyasəti sahəsində radikal addımlar atılacağı barədə fikir yürüdürdü. Digər tərəfdən Mikayıl Cabbarovun siyasi iradə var mesajı bu fikirlərı bir az da ümidləndirirdi. Elə isə, “Fərzəli Qədirov düyünü” niyə açılmır? Yoxsa, “sən saydığını say, gör fələk nə sayır” məsələsidir?...