ERMƏNİSTANIN YENİ PREZİDENTİ KİMDİR? - Sarkisyanın hakimiyyət oyunları...

Bu gün Ermənistan parlamenti gizli səsvermə ilə ölkənin yeni prezidentini seçib. Bu, Ermənistanın Böyük Britaniyadakı keçmiş səfiri, həmçinin keçmiş baş nazir Armen Sarkisyandır. 64 yaşlı siyasətçinin namizədliyini prezident Serj Sarkisyan və hakim Respublikaçılar Partiyası irəli sürmüşdü. Onun namizədliyini parlamentdəki 100 deputatdan 90-nı dəstəklədi, müxalif "Çıxış" blokunu təmsil edən 10 deputat isə Armen Sarkisyanın əleyhinə səs verdi. 

A.Sarkisyan prezident postuna irəli sürülən yeganə namizəd idi. Yeni prezident öz səlahiyyətlərinin icrasına aprelin 9-da başlayacaq. Həmin gün hazırkı prezident Serj Sarkisyanın səlahiyyət müddəti başa çatmış olacaq. Aprelin 9-u həm də yeni baş nazirin adı açıqlanacaq. Bütün hakimiyyət məhz bu şəxsin əlində cəmlənəcək.

Qeyd edək ki, 2015-ci ildə qəbul edilmiş yeni Konstitusiyaya əsasən Ermənistan 2018-ci ilin aprelindən etibarən parlament üsul- idarəsinə keçir. Bundan sonra  prezident məhdud səlahiyyətlərə malik olacaq, ölkəyə rəhbərliyi isə baş nazir həyata keçirəcək.

Artıq Ermənistanda prezident 7 illiyinə seçiləcək və bu postu cəmi bir dəfə tuta biləcək. Prezident paralel olaraq hər hansı başqa fəaliyyətlə, o cümlədən sahibkarlıqla məşğul ola bilməz. Ölkə başçısı eyni zamanda hər hansı partiyada təmsil oluna bilməz. 

Serj Sarkisyan, Armen Sarkisyan

Son ana qədər müxalifət dəyişiklikləri tənqid edir və Konstitusiya Məhkəməsini prezidentin parlamentdə seçilməsinin qanunazidd olduğunu tanımağa çağırırdı.

"Çıxış" blokunun rəhbəri Nikol Paşinyan prezidentin əvvəllər olduğu kimi, ümumxalq səsverməsi yolu ilə seçilməsini təklif etmişdi. Təkliflə Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət etmək üçün 21 deputatın imzası lazım idi ki, müxaliflər onu toplaya bilməmişdi.

Yerli politoloqlar deyir ki, müxalifət 2015-ci ilin konstitusion dəyişikliyi ilə heç vaxt razı olmayıblar. Onların fikrincə, bu yenilik prezident Sarkisyan tərəfindən öz hakimiyyətini qoruyub saxlamaq üçün ortaya atılıb: "Bütün idarəetmə səlahiyyətləri baş nazirdə olacaq. Baş nazir də böyük ehtimalla Serj Sarkisyan olacaq".

Deyilənlərə görə, hazırda hakim Respublikaçılar Partiyası qanunda korrektələr apararaq prezidentin səlahiyyətlərini baş nazirin xeyrinə daha da məhdudlaşdırmağa çalışır. Planlaşdırılan dəyişikliklərə görə, prezident bundan sonra Milli Təhlükəsizlik Şurasının üzvü ola bilməyəcək. Onun yerini baş nazir tutacaq. 

Prezidentin daha bir səlahiyyəti məhdudlaşdırılır. Artıq prezidentin əfv təklifi vermək səlahiyyəti olmayacaq. Təklifin verilməsi və ya bundan imtina edilməsi məsələsinə baş nazir baxacaq.

"Çıxış" bloku hesab edir ki, hakimiyyət gələcək baş nazirin səlahiyyətlərinin hazırkı prezidentin (Serj Sarkisyan) belə, səlahiyyətlərindən böyük olması üçün çalışır.

Yerli ekspertlərin fikrincə, yeni prezidentin namizədliyi Serj Sarkisyanın son illərdəki siyasəti ilə tamamən uzlaşır: "Əsas postlara Ermənistandakı qalmaqallara qarışmayan, hakimiyyətə sıx bağlılığı olan şəxslər təyin olunanda ictimaiyyətin də reaksiyası mənfi olmur".  

Armen Sarkisyan ailəsi ilə

Bəzi ekspertlər isə deyir ki, bir çox rusiyameylli erməni siyasətçidən fərqli olaraq Armen Sarkisyan qərbyönümlüdür: "Onun həm Rusiya, həm də uzun zaman işlədiyi Avropa ölkələri ilə yaxşı münasibətləri var". 

İndi Rusiya üçün də daha vacibi baş nazirin kimliyidir. Çünki bütün vacib qərarların müəllifi məhz baş nazir olacaq. Ona görə hazırda Ermənistanda kimin prezident olmasının Moskva üçün elə bir fərqi yoxdur. Kremlin istədiyi odur ki, hakimiyyətdə kim olursa-olsun, siyasətini onunla razılaşdırsın.

Beynəlxalq əlaqələr və təhlükəsizlik üzrə ekspert Ruben Meqrabyan parlament üsul-idarəsinə keçidin prezidentin səlahiyyətlərini azaldacağını bildirib. Onun sözlərinə görə, Serj Sarkisyan prezident kürsüsünü güzəştə getsə də, icraedici hakimiyyətin rıçaqlarını əlində saxlayır. Üstəlik rezidensiyanı da, yeni prezidentə təhvil vermir: "Armen Sarkisyan siyasi meydandakı hazırkı güclər nisbətində nəyisə dəyişmək və ya güc qütbünə çevrilmək imkanında deyil. O, xalq tərəfindən seçilmiş prezident deyil. Armen Sarkisyanı parlament seçib və o hər zaman hesabat verməlidir. Üstəlik o, hakimiyyət tərəfindən irəli sürülmüş namizəddir. Ona qabağa verməyiblər ki, öz iradəsi ilə nəsə etsin. Sadəcə görüntü yaratmalıdır ki, ölkədə nəsə dəyişir. Digər tərəfdən, Armen Sarkisyan 90-cı illərdə qısamüddətli də olsa ölkənin baş naziri olub. Onun Rusiya və Qərb ölkələrində uğurlu biznesi olub. Təşkilatçılıq qabiliyyəti, opponentlərlə dil tapmaq bacarığı sistemə  Rusiya və Qərblə münasibətlərdə daha geniş manevr üçün kömək edə bilər. Lakin onun imkanlarını şişirtməyə də dəyməz. Çünki siyasəti baş nazir müəyyənləşdirəcək. Baş nazir də böyük ehtimalla Serj Sarkisyan olacaq". 

Strateq.az