"SİZ GƏLİB TARİXİ AZƏRBAYCAN TORPAĞINDA YAŞAYIRSIZ!..." - Tarix İnstitutundan gürcü millətçilərinə sərt cavab

Tarix İnstitutunun Elmi Şurası: "Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının heç bir elmi əsası yoxdur"

"Keşikçidağ monastr kompleksində ilk kilsəni məhz Azərbaycan türklərinin başçı­sı inşa etmişdi"

"Bu gün iddia qaldırdığınız ərazi Tiflis türk-müsəlman dövlətinin – Tiflis əmirliyinin torpaq­larının bir parçası olmuşdur"

Gürcüstanın keçmiş Daxili İşlər naziri, Müdafiə naziri, adı hər zaman korrupsiyada hallanan İrakli Okruaşvili, eyni zamanda Leyboristlər Partiyasının rəhbəri, 2012-ci il parlament seçkilərində və 2014-cü il prezident seçkilərində tam uğursuzluğa düçar olduqdan sonra partiya sədrliyindən istefa verməyə məcbur olan, sonra yenidən partiyasına qayıdan Şalva Natelaşvili bu yaxınlarda ölkələrində itirilmiş imiclərini yenidən bərpa etmək üçün qonşu və dost Azərbaycan və Gürcüstan respublikaları arasına nifaq salmaq üçün sərhəd bölgəsinə gələrək məsuliyyətsiz açıqlamalar və bəyanatlar səsləndiriblər.

Onlar Azərbaycan Respublikasına qarşı ərazi iddiaları səsləndirməklə kifayətlənməyib, Azərbaycan xalqına qarşı təhqiramiz ifadələr işlətməkdən də çəkinməmişlər. Onların bu çıxışları qardaş Gürcüstanda müəyyən ajiotaja səbəb olmuşdur, Azərbaycanda isə geniş ictimai dairələr arasında haqlı narazılıq doğurmuşdur. İlk olaraq qeyd edilməlidir ki, İrakli Okruaşvili və Şalva Natelaşvili kimilər gürcü xalqına dost və qardaş olan Azərbaycan xalqını “çoban”, “gəlmə” adlandırır, özlərini isə az qala bütün Cənubi Qafqazın ən qədim etnosu kimi təqdim edirlər. Hətta bəziləri həddini daha da aşaraq Gürcüstan Respublikasının  aborigen əhalisi olan 500 minə yaxın azərbaycanlının yaşadıqları vətənlərindən çıxarılması ilə bağlı sərsəm fikirlər səsləndirir, məsuliyyətsiz çıxışlar edirlər.

Bununla əlaqədar olaraq AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun Elmi şurası bütün məsuliyyəti ilə bəyan edir ki, Azərbaycan xalqı Cənubi Qafqazın, o cümlədən müasir Şərqi və Cənubi Gürcüstanın ən qədim aborigen etnoslarından biridir.

Biz hər iki böhtançıya, həmçinin onlarla eyni fikirdə olan hər kəsə bildiririk: Azərbaycan xalqı qədim Azərbaycan – Albaniya dövlətinin tarixi varisidir. Albaniya dövlətinin ərazisi isə İberiyanın ən ucqar sərhədlərinə qədər uzanırdı. Cənab İrakli Okruaşvili və Şalva Naltelaşvili, sizin ata-babalarınız İberiya – indiki İmeretiya ərazilərində yaşayırdılar. İberlərin şərq qonşuları albanlar, albanların qərb qonşusu isə iberlər idi. Böyük Plini iki xalq arasında sərhəddin Dəryal keçidindən başladığını, burada Kumania (bəli, məhz Kuman!, cənab Şalva!) istehkamının yerləşdiyini, Hermastla – Armazi ilə üzbəüz cahanın hissələrə (Sarmatiya, Albaniya və İberiya) bölündüyünü yazır (Plini. VI.26.30). Strabon Kürün Araqvini qəbul etdikdən sonra dar vadi ilə Albaniyaya axdığını deyir ki, bu da müasir Msxeta ərazisinə uyğundur (Strabo, XI.3.2). Ptolemey, ümumiyyətlə, Telavi, Tiflis, Tianeti kimi şəhərləri Albaniya şəhərlərinin sırasında verir (Ptolemey, kitab 5, bölmə 12).

Bu mənbələrlə tanış olun, əgər buna sizin elmi potensialınız imkan verməsə, onda gürcü müəlliflərinin əsərlərinə müraciət edin. Əgər bu ifadələri səsləndirənlər öz gürcü mənbələrini – Kartlis Sxovrebanın “Gürcüstanın xristianlığa döndərilməsi” bölməsini, Leonti Mrovelinin “Kartli çarlarının həyatı” əsərlərini oxusalar, e.ə. VIII-III əsrlərdə bu günkü bütün Cənubi və Şərqi Gürcüstan ərazisində gürcülərin buntürk, xəzər və hunadlandırdıqları qeyri-gürcü tayfa­larının yaşadıqlarını qeyd etdiklərini görərdilər. Gürcü mənbələri qeyd edirlər ki, bu dövrdə Kartlidə xəzər nüfuzu o qədər güclü idi ki, iberlərin danışdığı altı dildən biri məhz xəzər dili olmuşdur, bütün gürcülər xəzər dilini bilirdi və danışırdı (Cənab İraklilər və Şalvalar! Bu məlumatları bir də oxuyun!). Bu haqda baxın: Обращение Грузии. Пер. с древнегруз. Э.Такайшвили. Ред. М. Чхартишвили; [Ред. кол. Ш. В.Дзид­зигури, М. Д. Абашидзе, З. Н. Алексидзе и др.]; АН ГССР, Комис. по источ­никам истории Грузии. – Тб.: Издательство «Мецниереба», 1989 – s.23; Леонти Мровели. Жизнь Картлийских царей. Перевод с древнегрузинского, предисловие и комментарии Г. В. Цулая. Москва, 1979 – s.25-28.

Bu məlumatları arxeoloji materiallar da təsdiq edir. Belə ki, bu iddiaları səsləndirənlər Şərqi Gürcüstanın e.ə. VIII-III əsr maddi-mədəniyyət nümunələrinə baxsalar, həmin ərazilərin tamamilə kimmer-iskit-sak və erkən alban-türk (Yaloylutəpə) mədəniyyətinə aid olduğunu görərlər. Bunu biz yox, məhz gürcü tarixçiləri – G.Alasania, Q.Melikişvili, M.Andronakişvili, R.Abramişvili, M.Sanadze və başqaları öz əsərlərində təsdiq edirlər (bax: Alasania G. Gürcüler ve İslam Öncesi Türkler – s. 9-10; Меликишвили Г. А. К истории древней Грузии. Тбилиси: Изд-во АН Груз.ССР, 1959, c. 128, 292).

Beləliklə, müasir Tiflis şəhəri, onun qərbindəki Alban düzü və ətraf ərazilər İberiyanın deyil, İskit-sakların idarəçiliyində, daha sonra isə Albaniya dövlətinin sərhədləri daxilində olmuşdur. Ərəb işğalları zamanı Albaniya dövləti aradan qaldırıldıqdan sonra Ərəb Xilafəti keçmiş tarixi sərhədləri saxladı və Albaniya ərazisi Arran torpaqları kimi adlandırılmağa başlandı.

VIII əsrin ortalarında bu ərazilərdə, Albaniya şəhəri, həm də İslamın sərhəd şəhəri olan Tiflis və onun ətraf ərazilərində (Borçalı da daxil olmaqla) Tiflis türk-müsəlman dövləti – Tiflis əmirliyi yarandı. Bu gün iddia qaldırdığınız ərazi Albaniya dövlətinin, Tiflis əmirliyinin torpaq­larının bir parçası olmuşdur. 300 ildən çox mövcud olmuş Tiflis əmirliyində Azərbaycan xalqı qədim mədəniyyət yaradıb. Yüzlərlə “Tiflisi” ləqəbi ilə görkəmli alimlər yetişdirib. Bu haqda xarici mənbələri, Azərbaycan tarixçilərini oxumaq meyliniz olmasa, gürcü müəlliflərin əsərlərinə baxın (Лордкипанидзе М. Д. Тбилиси (IV- начало XII в.). Тбилиси: Общество «Цодна», Тип. «Сам­шобло», 1991).

İndi siz tarixi Azərbaycan torpaqlarında yerləşən Albaniya tarixi abidəsi  olan David Qareci monastırı üstündə torpaq iddiası qaldırırsınız. Bu tarixi monofizit alban məbədinin diofizit İrakliyə, Şalvaya heç bir dəxli yoxdur. Elə «Тифлисские ведомости» qəzetinin 1832-ci ilin 2 saylı yanvar buraxılışında, Q.S.Qordeyev adlı müəllifin məqaləsində göstərilir ki, VI əsrdə Gürcüstanda Kürün sağ sahilində yaşayan “tatarların”, yəni Azərbaycan türklərinin başçı­sının adı Babakər idi və Keşikçidağ monastr kompleksində ilk kilsəni məhz o inşa etmişdir («Тифлисские ведомости», 1832, январь, №2). Bu ərazidə olan kilsələr və digər xristian abidələri də gürcü diofizit kilsəsinin deyil, müstəqil alban kilsəsinə məxsus alban mədəniyyət nümunələri idi. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, David Qareci və onunla VI əsrdə bu ərazilərə gəlmiş 12 assuriyalı monofizit missioner müasir gürcülərdən etiqadlarına görə fərqlənirdi. Onlar monofizit alban­larla eyni etiqada malik idilər.

Bununla belə, Keşikçidağ kompleksi ilə bağlı dəfələrlə qardaş Gürcüstan tərəfinin istəkləri nəzərə alınaraq müxtəlif sazişlər imzalanıb. O cümlədən, 1921-ci ilin iyul ayında N.Nərimanov-F.Maxaradze sazişi də imzalanıb, sazişə əsasən, iki dövlət arasında sərhəd ümumi şəkildə müəyyən olunmuşdu. Bu saziş və bundan sonra 1929-cu ilə qədər imzalanmış daha bir neçə qətnamə ilə Keşikçidağ da daxil olmaqla Gürcüstan və Azərbaycan arasındakı mübahisəli sərhəd məsələsində müəyyən addımlar atılmışdır.

Lakin hər dəfə də bu sazişləri siz İraki Okruaşvili, Şalva Natelaşvili və onun kimiləri pozmağa cəhd etmisiniz. Biz Azərbaycanda ərazi məsələlərini və problemlərini dərindən araşdırmışıq (bax: Elvira Lətifova, “Şimal-Qərbi Azərbaycan: İlisu sultanlığı”, Bakı, 1999; Əliyev Şirinbəy, “Şimal-Qərbi Azərbaycan: İngiloylar”, Bakı, 2007; Şamil Rəhmanzadə, “Azərbaycan-Gürcüstan münasibətlərində ərazi məsələləri (Azərbaycanın şimal-qərb bölgəsinin materialları əsasında, 1917-1930-cu illərin əvvəlləri)”. Bakı, “Aspoliqraf”, 2008; Arzu Məmmə­dova, “Car-Balakən camaatlığı XVII əsrin sonu-XIX əsrin əvvəl­lərində”, Bakı, UniPrint, 2009; “Şimal - Qərbi Azərbaycan”. Bakı, Şərq - Qərb nəşriyyatı, 2011).

Gürcüstanda da obyektiv tarixçilər bu məsələlərin kökünü yaxşı bilirlər. Ona görə də sizin kimilərin sərhəd­dəki sayıqlamalarına Azərbaycan tərəfindən cavab verənlər tapıla bilər. Bütün bu tarixi faktlar göstərir ki, sizin sərhəddəki çıxışlarınızın heç bir elmi əsası yoxdur. Sərhəddən bu tərəfdə yaşayanlar heç də sizin iddia etdiyiniz kimi Altaylardan gəlməyiblər və düşündüyünüz kimi “savadsız çoban” deyillər.

Əslində isə, İrakli Okruaşvili və həmfikirləri başa düşməlidirlər ki, siz İberiyadan, yəni İmeretiyadan gəlib tarixi Azərbaycan torpağında yaşayırsınız. Mədəniyyətsizlik və savadsızlığa qaldıqda, sizin mədəniyyətsiz dediyiniz bizim sərhədçilər yüksək mədəniyyət nümayiş etdirərək sizin söyüş və təhqirlərinizə cavab vermədilər.

Vandalizmə, mədəniyyət abidələrinin məhvinə gəldikdə, sizdən soruşula bilər ki, Tiflis əmir­liyinə aid olan qədim mədəniyyət abidələri hara getdi? Sultan Alp Arslanın Tiflis şəhərində ətrafdakı bütün tikililəri əzəməti ilə kölgədə qoysun deyə tikdirdiyi böyük və möhtəşəm məscidin aqibəti necə oldu? Tiflis əmirlərinin imarətləri hara yox oldu? (Лордкипанидзе М. Д. Тбилиси (IV- начало XII в.). Тбилиси: Общество «Цодна», Тип. «Самшобло», 1991 – s.50).

Didqori vuruş­masından sonra işğal edilən Tiflisdə IV Davidin, sonrakı dövrdə isə I Demetrenin müsəlmanların hörmətini qazanmaq üçün baş çəkdiyi, xütbə dinlədiyi, ianə verdiyi məscidlər hara oldu?Nəhayət, Kürün sahilində ucalan möhtəşəm Şah Abbas məscidinin taleyi necə oldu? Tiflis şəhəri və ətrafındakı saysız-hesabsız türk-müsəlman toponimlərinin taleyi necə oldu?

Ona görə də sizin kimilər gedib real tarixi dərindən öyrənsinlər və bir həqiqəti yaddan çıxarmasınlar: Keşikçidağdan bu tərəfə doğru yaşayan 10 milyon “çoban”ın müasir Gürcüstan ərazisində yaşayan və sizin ölkədən çıxarmağa hazırlaşdığınız 500 min “çoban”ın ana vətəni hal-hazırda yaşadıqları doğma torpaqlarıdır.

Əsrlərdir İrakli kimilər o izləri silmək, abidələri “özününkü­ləş­dirmək” istəsələr də, o insanlar tor­paq­larından, ana vətənlərindən qoparıla bilməz. Sizin sərhədlərinizdən qərbdə yaşayan daha 80 milyon “çoban”ın tarixinizdə oynadığı rolu da unutma­mağınız məsləhət görülür. Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, IV David və Tamar əgər sizin “çoban” adlandırdığınız türk-qıpçaqlar olmasaydı, heç bir uğur qazana bilməzdilər. Məhz o “çoban”ların sayəsində IV David İberiyanın sərhədlərini genişləndirə bilmişdi. Belə ki, IV Davidin 60 minlik ordusunun 45 min nəfərə qədəri “çoban” adlandırdığınız türklər təşkil etmişdi (Лордкипанидзе М.Д. История Грузии XI – нач. XIII вв. – s. 98, 105; Месхиа Ш.А. Дидгорская битва. Тбилиси: Издательство «Мецниереба», 1974 – s. 82). Siz isə dar və çətin zamanlarda sizi xilas edən bu “çobanları” yerindən-yurdundan sürgün etmisiniz, Axıska türklərinin torpaq məsələsini hələ də həll etmək istəmirsiz!

Daim sizi əhatə edən bu “çoban”lar heç zaman qoç başını kilsələrə yapışdırmamışlar. Xristian inancına və abidələrinə hörmətlə yanaşmışlar. İrakli Okruaşvili, Şalva Natelaşvili kimi “yüksək mədəniyyət”ə malik olan sizlər isə donuz başını məscidlərə yapışdırırsınız, nəinki xalqlar arasında ədavət toxumu səpməkdən çəkinmirsiniz, eyni zamanda öz soyunuzdan olan müsəlman acarlar və gürcülərə də dini mənsubiyyətlərinə görə düşmən münasibət göstərirsiniz. Tərəfinizdən xalqımızın ünvanına söylənilən söyüşlərə gəldikdə isə, bu söyüşlərin əsl ünvanı İrakli Okruaşvili, Şalva Natelaşvili və onlar kimilərdir.

Sizin kimilər tərəfindən Rusiyanı təcavüzkar adlandırmaq hal-hazırda dəb­dədir. Bütün günahlarınızı Rusiyanın üzərinə yıxmaqla özünüzü təmizə çıxa­rırsınız. Bu, sizin öz işinizdir. Lakin onu da unutmayın ki, Çar Rusiyasını XVIII əsrdə Cənubi Qafqaza elə sizin kimilər gətirib. Georgiyevsk traktatını unutmayın! Onu da unutmayın ki, Gürcüstan respublikasının bütün çətin dövrlərində sizin “çoban” adlandırdığınız 500 min aborigen azərbaycanlı həmişə gürcü dövlətinin yanında olmuşdur.

Sizdən fərqli olaraq, Azərbaycan Respublikası dinindən, etnik mənsubiy­yətindən asılı olmayaraq, bütün vətəndaşlarının tarixi keçmişinə, inancına, abidələ­rinə hörmətlə yanaşır, onu qoruyub saxlayır. Azərbaycanın hər bir vətəndaşı Azərbaycan üçün əzizdir. Etnik, dini, siyasi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, Azərbaycanda heç kim Sizin düşündüyünüz kimi “qonaq” deyildir, hər kəs Azər­baycanın tam hüquqlu vətəndaşıdır. Məhz bu məqsədlə Azərbaycan Respubli­kasının Prezidenti İlham Əliyev 19 dekabr 2007-ci il tarixli sərəncamı ilə Ağstafa rayonunun ərazisində Keşik­çidağ silsiləsinin bir hissəni əhatə edən mağaralar kompleksini Azərbaycan Respublikasının “Keşikçidağ” Dövlət tarix-mədəniyyət qoruğu elan etmiş, bununla bölgənin Azərbaycan tarixinin ayrılmaz parçası olduğunu bir daha təsdiq etmişdir.

Azərbaycan və gürcü xalqlarının dost və qardaşlığı bütün dövrlərdə tarixin sərt sınaqlarından şərəflə çıxmışdır. Bu dostluq və qardaşlığa nifaq salmağa çalışanlar həmişə tarixin tullantılarına çevrilmişlər. Bunu unutmayın!

Tiflis şəhərində dağıdılmış Şah Abbas məscidinin görüntülərini təqdim edirik: