EKVADORDA KORONAVİRUS DƏHŞƏTLƏRİ - Cəsədlər küçələrdə qalıb + VİDEO

Dünyanı bürümüş koronavirus pandemiyası hər gün minlərlə adamın ölümünə səbəb olur və bəzi ölkələrdə əsl insanlıq dramına, dəhşət filmlərini xatırladan səhnələrə səbəb olur.

Virtualaz.org xəbər verir ki, virusun cənginə aldığı və səhiyyə sistemi çökən ölkələrdən biri də Latın Amerikası ölkəsi Ekvadordur. Bu ölkədə havaların kifayət qədər isti keçməsinə baxmayaraq koronavirus tüğyan edir. Lenta.ru portalı bu ölkədə baş verənlərdən yazır. Həmin məqaləni təqdim edirik:

...Ekvador şəhərlərinin küçələrində ölülər var. Ölkə koronavirusun yayılmasına hazır deyildi: xəstəxanalar sürətlə yoluxma mərkəzinə çevrildi, meyitxanalar isə artan ölüm sayının öhdəsindən gələ bilmədi. Ən yaxşı vəziyyətdə mərhumlar karton qutularda basdırılır, ən pis vəziyyətdə isə meyitlər günlərlə həyət və küçələrdə günəş altında qalıb çürüyür. Çarəsiz qalan insanlar hakimiyyətdən kömək istəsələr də, məmurlar gələcəkdə vəziyyətin yalnız daha da pisləşəcəyini qəbul edərək çarəsizliklərini etiraf edirlər.

Aprelin ilk günləri, Ekvador telekanallarından birində canlı yayım. Ekranda tünd yaşıl köynək və mavi qalstukda olan, ağ əlcək və tibbi maska taxan jurnalist danışır. Zəng səsi çalınır. "Katolik Kilsəsi bu zənglərin səsi ilə Allaha dua edir", - deyən müxbir Carlos Julio Gurumendi ağlamağa başlayır. Bu anda yenə zəng çalır.

Müxbir Ekvadorun Quayaquil şəhərində yaşananları canlı olaraq görüb: mələfə ilə örtülmüş və ya plastik torbaya keçirilmiş cəsədlər 30 dərəcə istidə küçələrdə qalır və artıq çürüməyə başlayır. Cəsədlərin üzərinə yüzlərlə milçək qonur.

Ötən həftə yerli sosial şəbəkələr küçələrdə, xəstəxanaların dəhlizlərində və evlərin həyətlərində qalan cəsədlərin fotoları ilə doldu. "Tvitter"də şəkil və videogörüntü paylaşan ümidsiz sakinlər bu yolla səlahiyyətlilərə müraciət etməyə çalışır.

Bir neçə gündür ki, Ekvador sakinləri Gabriela Orellana adlı bir qadının göz yaşları içində hökumətdən ərinin cəsədini meyitxanaya aparmasını xahiş etdiyi videonu müzakirə edib. "Cənab Prezident xahiş edirəm mənə cavab verin, bütün bu xidmətlər haradadır? Mənə dedilər ki, gəlib onu aparacaqlar, amma aldatdılar. İstədiyim tək şey: həyat yoldaşımın bu dünyanı ləyaqətlə tərk etməsinə kömək edəsiniz! Xahiş edirəm onun cəsədinin küçədə kimsəsiz kimi qalmasına icazə verməyəsiniz", qadın deyir.

Digər yerli sakin Lourdes Frias "New York Times" qəzetinə bildirib ki, tənəffüs yoluxucu virusdan ölən qonşusunun cəsədini götürmək üçün beş gün ardıcıl olaraq hər cür təcili yardım xidmətlərinə zəng vurdu. Altıncı gün isə polis onu götürdü. "İndi başımıza gələnlər əsl kabusdur və heç bir şəkildə bu kabusdan oyana bilmirik", deyə qadın şikayətlənir.

Bənzər problemlə atası koronavirusdan ölən ekvadorlu Eduardo Xavyer Barrezueta Çavez qarşılaşıb. “Atamın cəsədi üç gün qonaq otağında qaldı, ailəmizin qalan üzvlərini yoluxdurmaqda davam etdi. 

Artıq hamımızda koronavirusun əlamətləri var: ishal, qızdırma, bədən ağrıları. Xəstəxanaya kömək üçün gedə bilmərik, çünki ora getsək daha dərindən yoluxacağıq və həkimlər də müayinə də etməyəcəklər. Burada baş verənlər xaosdur. Biz burada ölürük və heç kim bizə kömək etmək üçün heç nə etmir", -Eduardo bildirir. O, iki və dörd yaşındakı oğlanlarını qohumlarına göndərib, həyat yoldaşı ilə birlikdə atasının cəsədinin hələ də meyitxanaya aparılmasını gözləmək üçün evdə qalıblar.

2.7 milyon əhalisi olan Quayaquil liman şəhəri və ya deyildiyi kimi, "Sakit Okean İncisi" Ekvadorun ən böyük paytaxt bölgələrindən biri hesab olunur. İndi bu şəhər Latın Amerikasında koronavirusun yayılmasının mərkəzi olub. Rəsmi olaraq, ölkədə 7,6 min insan bu xəstəliyə yoluxub, təxminən 370 nəfər ölüb və hadisələrin 70 faizi Quayaquildə baş verib. Ancaq bu rəqəmlərə az adam inanır. Hətta Ekvador prezidenti Lenin Moreno bəzi hallarda daha çox hadisələrin ola biləcəyi ilə bağlı xəbərdarlıq edib, sadəcə ölkənin COVID-19-u aşkar etmək üçün kifayət qədər testləri olmadığını bildirib.

Mütəxəssislər Quayaquilin zərbənin ən güclüsünü aldığını iddia edirlər. Çoxları hesab edir ki, hakimiyyət lazımi tədbirləri çox gec aldı. "Ekvadorun paytaxtı Kitoda merin sərəncamı ilə dərhal ictimai nəqliyyatda dayandırıldı, işə getmək qadağan edild və insanlardan evdə qalmalarını xahiş etdilər. Quayaquildə hər şey fərqli idi. Bələdiyyə başçısı və yerli hakimiyyət orqanları özləri də koronavirusa yoluxdular və öz işlərini lazımi səviyyədə icra edə bilmədilər",- Kito sakini Pamela Aguas "Lenta.ru"ya bildirir.

Koronavirus sevgililər günü 71 yaşlı ekvadorlu qadının İspaniyadan məzuniyyətdən evə qayıdarkən ölkəyə sızıb. Martın 13-də o. öldü. Bu vaxt Avropada təhsil alan Ekvador tələbələri də koronavirusdan qaçmaq üçün Quayaquliyə gələ bildilər. Onlar AB ölkələrində geniş yayılmış COVID-19-dan qorxaraq vətənlərinə qaçdılar. Ekvador hökuməti ölkədə 111 koronavirus infeksiyası aşkar edildikdə, digər ölkələrlə sərhədləri bağladı və karantin rejimi elan etdi. Ancaq yerli səhiyyə sistemi dünyada olduğu kimi, vəba xəstəliyinə də hazır deyildi: bir neçə gündən sonra xəstəxanalar doldu. Üstəlik, virusun sürətli yayılması üçün əlverişli mühit yaradan bu sistem idi.

Ekvadorda xəstə xəstəxanadadırsa - istər özəl, istərsə də dövlət - ailəsi ona kömək etməlidir. Yemək və dərmanı qohumları almalıdır, daim xəstələrin yanında olurlar. Şəxsi klinikalarda xəstənin qohumları üçün xüsusi palatalar təchiz olunub ki, xəstənin yatağında gecə növbəsində ola bilsinlər. Nəticədə özünü təcrid etmək əvəzinə, COVID-19 olan xəstələrin qohumları xəstəxanada qayğı göstərdilər və ya qara bazarda dərman axtardılar, yoluxdular və infeksiyanı daha da yaydılar.

Nəticədə insanlar koronavirus və tənəffüs yoluxucu xəstəliklərdən, SARS-CoV-2 yoluxmasının ehtimal olunmayan hallarından daha çox ölməyə başladılar. Meyitxanalar ölənlərin sayının öhdəsindən gəlmədikləri üçün işi dayandırdılar və cənazə xidmətləri müəssisələrinin işçiləri COVID-19-a yoluxmağa qorxduqlarına görə işləməkdən imtina etdilər. Cəsədləri götürəcək heç kim yox idi, qohumların ölüləri evdə buraxmaqdan başqa çarələri qalmırdı. Bir çoxları isə infeksiyadan qorxaraq cəsədləri küçələrə qoydular.

Bəziləri cəsədləri yolun ortasında yandırdılar və ya ən yaxın ərazidə basdırdılar. Cəsədin yanında qalmaq istəməyənlər isə, onu evdən götürüb başqa bir yerə atdılar.

Aprelin əvvəlində səlahiyyətlilər ölüləri küçələrdən çıxarmaq üçün şəhərə əsgər göndərdi. Beləliklə, onlar gündə 150-dən çox cəsəd götürə bilərlər, prefekturada isə hər gün müxtəlif səbəblərə görə təxminən 500 ölüm sənədi verilir.

İnsanlar başqa bir problemlə üzləşirlər: ölkədə kifayət qədər tabutlar yoxdur və məhdud miqdarda satışa çıxarılanları almaq çoxlarının imkanı xaricindədir. Ən sadə tabutlar 400- 1500 dollar arasında dəyişir. Nəticədə cənazə evləri mərhumun qohumlarına karton qutular təqdim etməyə başlayıb, bunlarda banan və ya karides kartonlarıdır, ümumiyyətlə böyük mağazalara verilir.

Tabut istehsal edənlər saat 14:00-dan 05:00-a qədər davam edən komendant saatını, həm də xammal - ağac və metal qıtlığı günahlandırılır. Hakimiyyət üçün insanların evdə oturması vacibdir. İndi karantini pozduqlarına görə ilk dəfə 100 dollar, ikinci dəfə 400 dollar cərimə yazırlar və məhkumlar yeni məhbuslarla üzləşirlər.

"Kabus filmindən daha pisdir..."

Varlı sakinlər təcrid oluna bilsələr də, kasıblar hər gün yoluxmaq və başqalarına yoluxma təhlükəsi ilə işləmək məcburiyyətində qalırlar. “Həmkarlarımın çoxu hər gün evdən çıxmaq məcburiyyətində qalırlar, çünki onlar ailədə yeganə qazanan şəxsdir. İnsanların nə pulu var, nə də yeməkləri", - deyən Lenni Quiroz özü ev təmizləməklə pul qazanır.

Böhran dövründə ərzaq qiymətləri dəə artıb. Bir neçə həftə əvvəl bir dollarla təxminən 2,5 kiloqram kartof almaq mümkün olsaydı, indi yalnız bir funt təşkil edir. Əhalini birtəhər dəstəkləmək və insanları evdə qalmağa məcbur etmək üçün hökumət işçilərin hər birinə 60 dollar ödəməyi qərara alıb. Bir çoxları bunun bir ayda qazandıqlarının yalnız dörddə biri olduğunu iddia edir.

Üstəlik, hətta belə bir tədbir yoluxanların sayının kəskin artmasına səbəb oldu. Fakt budur ki, ekvadorluların bir çoxunun bank kartları yoxdur və nəticədə yüzlərlə insan eyni vaxtda banka - nağd şəkildə ödəniş almaq üçün qaçdılar.

Bununla birlikdə koronavirus pandemiyası varlı vətəndaşlardan da yan keçmir. Quayquilidəki Kennedi klinikasının həkimi Marselo Kastillo deyir: “Mən varlıların əksəriyyətinin yaşadığı şəhərin şimalında işləyirəm. Deyə bilərəm ki, insanlar bu vəziyyətdə nə böyük pulun, nə də digər siyasətçilərin kömək edə biləcəyini başa düşməyə başlayırlar".

Bənzər hekayəni doktor Teodoro Maldonado danışır: "Xəstəxana indi müharibə illərindəki xəstəxanaya bənzəyir. İndi gördüklərimiz kabus filminə bənzəyir. Yoldaşım məndən işə getməməyimi xahiş edir. Ancaq getməsəm daha çox xəstə öləcək".

“Əvvəlcə hakimiyyət insanların sosial şəbəkələrdə yaydığı bütün şəkillərin və jurnalistlərin hekayələrinin yalan olduğunu söylədi. Son zamanlarda etiraf etdilər ki, yoluxmanın sayı sürətlə artır. Prezident dərhal koronavirusla mübarizənin bütün vəzifələrini vitse-prezidentin üzərinə qoydu", -Pamela Aguas "Lente.ru"ya dedi. O qeyd edib ki, ölkədə pandemiya başlayan kimi hökumət koronavirusla mübarizəyə pul ayırmaqdan imtina etdiyi üçün Səhiyyə naziri istefa verib.

"Görünür indi hökumət artıq COVID-19-a yoluxmuş insanları xilas etmək üçün deyil, daha çox cəsədləri küçələrdən necə çıxarmağa görə narahatdır", P. Aguas sözlərini yekunlaşdırıb.

***

Ekvadordakı hadisələrin ssenarisi qonşu ölkələr tərəfindən yaxından izlənilir. "Dedilər ki, Latın Amerikasında pandemiya o qədər də şiddətli olmayacaq, çünki burada xəstəlik görməmişik, burada isti olur və əhali gəncdir. Ancaq Ekvadorda baş verənlərə baxın",- Salvador prezidenti Nayib Buquele xalqına müraciət edərək bildirib.

İndi mütəxəssislər hesab edirlər ki, COVID-19 Latın Amerikasında yayılmağa davam edəcək, çünki bölgə olduqca zəif bir səhiyyə sisteminə malikdir, tibbi avadanlıq yoxdur, koronavirus aşkar etmək üçün testlər və yoluxmuş xəstələri təcrid etmək imkanları məhduddur.

Ekvador prezidenti Lenin Moreno artıq həmyerlilərini ən pis vəziyyətə hazırlaşmağa çağırır. Quayaquildə pandemiya qurbanları üçün 3500 yerlik yeni bir qəbiristanlıq açmaq niyyətindədir. Ölkənin müxtəlif yerlərindən, soyuducu kameraları olan yük maşınları buraya gətirilir, orada cəsədlər saxlanıla bilər.

Ancaq yenə də nikbin proqnozlar var. Koronavirusun yayılmasının əsası olan Guayaquil olduğunu və şəhər xaricində çox sayda yoluxan olmadığını nəzərə alsaq, Ekvador hakimiyyəti bütün səylərini pandemiya ilə mübarizəyə yönləndirə bilər. Yaxın gələcəkdə 1.5 çarpayılıq yeni bir xəstəxana təmin edilməlidir...

***

Ekvador küçələrində cəsəd görüntüləri son günlər medianın gündəmindədir. Bir çox ailələr hələ də yaxınlarını və qohumlarını dəfn etməyi gözləyirlər. Guayaquil şəhəri Latın Amerikasında koronavirusdan ən çox zərər çəkmiş yerdirş

Rəsmilər epidemiyaya gec reaksiya verdikləri üçün üzr istəyiblər.

Ekvadorda yaşanan koronavirus dəhşətləri barədə BBC-nin videoreportajını təqdim edirik: