“KÜVEYTDƏN AZƏRBAYCANA BÖYÜK TURİST AXINI GÖZLƏNİLİR” – “Ölkəmizin işğaldan azad olunmuş ərazilərdə bərpa işlərində iştirakı müzakirə olunacaq”

Qərb liberalizmi ilə Yaxın Şərq ənənələrini özündə birləşdirən Küveyt yalnız sərvəti ilə deyil, bütün dünyanın diqqətini cəlb edən humanitar fəaliyyəti, böyük iqtisadi layihələri ilə tanınır. 

Küveytlə Azərbayanın bir sıra əhəmiyyətli bənzərlikləri var. Küveyt iqtisadiyyatının da əsasını neft və qaz sənayesi təşkil edir. Küveyt dünya neft ehtiyatlarının 9%-nə malikdir. Onun neft-qaz gəlirləri ixrac gəlirlərinin 95%-ni təşkil edir. Küveyt yerləşdiyi regionda adambaşına düşən ÜDM-ə görə ikincidir. Eyni zamanda, hökumət hazırda iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi planlarını fəal şəkildə inkişaf etdirir - maliyyə sektorunun, infrastrukturun, səhiyyənin, turizmin və bir sıra digər sənaye sahələrinin genişləndirilməsinə yönəlmiş iqtisadiyyatın modernləşdirilməsi üzrə Dövlət Proqramı, “Vizyon 2035” qəbul edilmişdir. Küveyt həmçinin İslam ölkələrini fəal dəstəkləyən dövlətlərdəndir və bu məqsədlə ciddi maliyyə vəsaitləri xərcləyir. 

Küveyt Dövlətinin Azərbaycandakı səfiri Abdullah Mohamed Abdullah Almauidinin “AzPolitika.info” saytına müsahibəsində ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın inkişafını, İslam həmrəyliyinin gücləndirilməsini, Rusiya-Ukrayna müharibəsini, regionda baş verən dəyişiklikləri və təhdidləri müzakirə etmişik.

- Cənab səfir, bu il fevralın əvvəlində Azərbaycan XİN başçısı Ceyhun Bayramovun küveytli həmkarı Şeyx Salem Abdullah Al-Caber Al-Sabah ilə Qahirədə görüşü keçirilib. Nazirlər siyasi və beynəlxalq sahədə işbirliyinin gücləndirilməsi məsələləri ilə yanaşı turizm, elm, təhsil digər sahələrdə əməkdaşlığın perspektivlərini müzakirə ediblər. Bu sahələrdə əməkdaşlığın genişləndirilməsi üçün konkret təşəbbüslər varmı?

- Həmin görüşdə qeyd etdiyiniz məsələlər müzakirə olunub. Əlbəttə, bu, nazirlər arasında keçirilən ilk görüş deyildi. Bundan əlavə Küveytlə Azərbaycan arasında rəsmi səviyyədə müxtəlif görüşlər keçirilib. Əlaqələrimiz bu sahələr üzrə inkişaf edir. Bildiyiniz kimi, Azərbaycan Respublikası və Küveyt Dövləti arasında Əməkdaşlığa dair Birgə Hökumətlərarası Komissiyaya hər iki ölkənin XİN başçıları rəhbərlik edir. Bu komissiyada hər iki tərəfdən müvafiq qurumlar təmsil olunur ki, burada da əməkdaşlıq əlaqələri müzakirə edilir və lazımi addımlar atılır. Bu komissiyanın bu günə kimi iki iclası keçirilib. Üçüncü islasın bu il ərzində keçirilməsi planlaşdırılır. Ümid edirəm ki, bu il keçiriləcək hökumətlərarası komissiyanın iclasında uzun zaman həll olunmayan məsələlər öz əksini tapacaq, konkret nəticələr əldə olunacaq. Həmçinin, biz media sahəsinə çox önəm veririk. Media qurumları arasında əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi məsələsini komissiyanın iclasları çərçivəsində müzakirə olunması üçün gündəliyə daxil etmişik. Komissiyanın iclasından razılıq əldə olunandan sonra iki ölkənin media sahəsində əlaqələrinin inkişafı üçün qarşılıqlı səfərləri həyata keçirməklə bağlı planlarımız var. Media ilə əməkdaşlıq hər iki ölkənin portretini öz cəmiyyətinə təqdim etməsi üçün mühüm bir amildir.

- Yaxın vaxtlarda rəsmi səviyyədə qarşılıqlı səfərlər gözlənilirmi?

- Ölkələrimiz arasında qarşılıqlı səfərlər davam edir. Bu həftə Bakıda keçiriləcək Asiya Parlament Assambleyasının sosial və mədəni məsələlər üzrə daimi komitəsinin toplantısında Küveyt nümayəndə heyəti də iştirak edəcək. Mən Azərbaycanın regional olaraq beynəlxalq səviyyədə əhəmiyyətini vurğulamaq istəyirəm. Bakı şəhəri regional və beynəlxalq tədbirlərin keçirilməsi üçün böyük bir mərkəzə çevrilib. Son illər ölkəniz xeyli sayda mühüm toplantılara ev sahibliyi edib. Bu da Azərbaycanın istər regional, istərsə də beynəlxalq müstəvidə nüfuzunun artmasına gətirib çıxaran bir amildir. Onun beynəlxalq səviyyədə yerini göstərir. Əlbəttə, bu tədbirlərə siyasi, iqtisadi, idman və digər müstəvidə Küveytdən də nümayəndə heyəti qatılır. Bir neçə gün əvvəl Bakıda atıcılıq üzrə Dünya çempionatı təşkil edilmişdi. Bu çempionatda Küveyt idmançıları da iştirak edib, üçüncü yeri qazanıb.

- Turizm sahəsində ölkələrimiz arasında əlaqələr hansı səviyyədədir? İnkişaf etmiş bir ölkənin nümayəndəsi kimi bu sahəylə bağlı nə kimi tövsiyələriniz ola bilər?

- Turizm sahəsi əlaqələrimizə böyük önəm verən sahələrdən biridir. Səfir kimi fəaliyyət göstərəndən bu yana çalışdığımız sahələrdən biri də odur ki, turizm sahəsində əməkdaşlığımız daha da inkişaf etsin və turiz mübadiləsində artım müşahidə olunsun. Hazırda turistlərin sayında artım müşahidə olunur ki, bunun da əsas səbəblərindən biri Azərbaycanda turistlərin cəlb olunması üçün bütün imkanların olmasıdır. Otellərin, restoranların, ictimai iaşə obyektlərinin, Bakının və digər şəhərlərin, ümumiyyətlə, Azərbaycanın təmizliyi, təhlükəsizlik məsələlərinin yüksək səviyyədə olması, adət-ənənlər, yeməkləri və s. bunlar hanısı bizim üçün turizmi cəlb edən, turis axınını şərtləndirən amillərdəndir. Onu da əlavə edim ki, iki ölkə arasında 2016-cı ildən həyata keçirilən birbaşa reysləri “Azərbaycan Hava Yolları” (AZAL) tərəfindən bir müddət əvvəl dayanmışdı. Bu reysləri Küveytin “Əl-Cəzirə” aviaşirkəti həyata keçirirdi. Ötən ilin dekabrında iqtisadiyyat naziri və Dövlət Turizm Agentliyinin rəhbəri ilə görüşlərmizdə təkliflərimizi irəli sürdük, birbaşa reyslərin sayının artmasını təklif etdik. Çünki Küveytdən Azərbaycana böyük turist axını gözlənilir. Çox sağ olsunlar ki, təkliflərimizi dəyərləndirdilər. Təkliflərimizdən sonra AZAL yenidən Küveytə reysləri bərpa etdi. Hazırda üç – AZAL, Küveyt hava Yolları və “Əl-Cəzirə” həftəlik reysləri həyata keçirilir.

- Küveyt böyük həcmdə humanitar yardımları ilə tanınır. Azərbaycanın 7 rayonu, həmçinin Qarabağ bölgəsi 30 il erməni işğalı nəticəsində dağıdılıb, talan edilib. Hazırda Azərbaycan bu bölgələrdə yenidənqurma işləri həyata keçirir, Küveyt bu sahədə yardım göstərirmi? Küveyt şirkətləri Qarabağda həyata keçirilən işlərdə iştirak edirmi? Bu cür planlar varmı?

- Vurğuladığınız kimi, Küveyt dünyada xeyriyyə mərkəzlərindən biri kimi tanınan ölkədir. Son zamanlar Liviyada, Mərakeşdə baş verən təbii fəlakətlərdən əziyyət çəkən insanlara Küveyt istər dövlət, istərsə də xalq səviyyəsində humanitar, xeyriyyəçilik fəaliyyətilə böyük dəstək verir. Azərbaycanın işğaldan azad olunan ərazilərində həyata keçirilən layihələrdən xəbərimiz var. Sadəcə, bu humanitar sahədə yardımla bağlı bizə təklif edilməyib. Əlbəttə, olarsa, Küveyt Dövləti bu məsələlərdə geridə qalan ölkə deyil. Hər hansı bir layihəyə ehtiyac yaranarsa, həmişəki kimi əlimizdən gələni etməyə hazırıq. Yaxın keçmişdə Küveyt Azərbaycana humanitar yardımlar göstərib. Birinci Qarabağ Müharibəsi zamanı ölkəmiz Azərbaycanda çoxlu humanitar yardımlar həyata keçirib. Burada bir sıra məscidlərin tikilməsində Küveyt iştirak edib. Hazırda fəaliyyət göstərən Cümə (Əbu- Bəkr) məscidi küveytli xeyriyyə cəmiyyətinin dəstəyi ilə inşa edilib. Bu il aprelin 20-də əsaslı təmirdən və rekonstruksiyadan sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva açılışda iştirak edib.

- Belə başa düşdüm ki, Küveyt şirkətləri Qarabağda həyata keçirilən yenidənqurma və bərpa işlərində iştirak etmir...

- Hazırda faktiki olaraq Küveyt Dövlətindən şirkət iştirak etməsə də, yaxın vaxtlarda keçiriləcək hökumətlərarası komissiyanın iclasında bu məsələ müzakirə olunacaq.

- İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) müsəlman ölkələrinin vahid platforması kimi təqdim edilsə də, əslində təşkilat üzvləri bir çox məsələlərdə birgə hərəkət edə bilmir. Hətta bəzən münasibətlər düşmənçilik səviyyəsinə çatır. Halbuki, son illər dünyada silahlı münaqişələr artıb, böyük dövlətlər arasında sərt rəqabət var, regional ittifaqların rolu isə artmaqdadır. Gerçəkdən də, İslam ölkələrinin daha sıx əməkdaşlığa ehtiyacı var. Bu məsələlərlə bağlı Küveytin mövqeyini necə şərh edərdiniz?

- İslam əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) fəaliyyətini qeyd edərkən vurğulamaq istərdim ki, burada bütün islam ölkələri təmsil olunur. Burada ölkələr arasında müxtəlif mövqelərdə fərqliliklər, anlaşılmazlıqlar ola bilər. Azərbaycanla bağlı onu deyə bilərəm ki, BMT-nin qətnamələrindən başqa, İƏT-in qətnamələri də mövcuddur. Hansı ki, həmin qətnamələrdə BMT-nin qətnamələrinə istinad edilir. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə dəstəyini göstərən, Azərbaycanın xeyrinə sayıla biləcək qərarlar, qətnamələr mövcuddur. Təşkilatın fəaliyyəti ilə bağlı hesab edirəm ki, istər nazirlər, istər dövlət rəhbərləri səviyyəsində son zamanlar onun fəaliyyəti daha da artıb. Bu təşkilat çərçivəsində müxtəlif görüşlər keçirilir, təmaslar qurulur. Belə görürəm ki, bu, təşkilatın birliyinin, işinin inkişafına öz töhvəsini verəcək. 

- Bəs Azərbaycanla Küveyt arasında viza rejminin ləğvi gözlənilirmi?

- Qeyd etdiyiniz məsələnin müzakirəsi gözlənilir. Hökumətlərarası komissiyanın 3-cü iclasında uzun müddət həll olunması gözlənilən digər məsələrlər kimi bu məsələ də müzakirə olunacaq.

- Ərəb ölkələrinin İranla diplomatik münasibətləri bərpa etməyə səy göstərdikləri müşahidə olunur. Küveyt hansı mövqedən çıxış edir və Tehranın bu istiqamətdə hansı addımlar atmasını gözləyirsiniz?

- Son dövrlər ərəb ölkələrinin İranla yaxınlaşması həmin ölkələrin daxili işidir, həmin ölkələrin öz maraqları çərçivəsində dəyərləndirdiyi məsələdir. Hər bir ölkənin haqqı var ki, qarşı tərəflə dövlət maraqları çərçivəsində münasibətlərini qursun. Bu məsələdə hər hansı bir mövqe bildirməyim hesab edirəm ki, doğru olmaz.

- Küveytin Vəliəhd şahzadəsi bu il iyun ayında keçirilən növbədənkənar parlament seçkilərindən sonra siyasi və hüquqi islahatlar aparacağının anonsunu vermişdi. Hansı islahatlar gözlənilir və bu Küveytin xarici siyasət kursuna təsir göstərə bilərmi?

- Bu il keçirilən parlament seçkiləri və yeni hökumətin təşkil olunmasından sonra vəliəhd şahzadənin qeyd etdiyiniz açıqlaması Küveyt Dövlətinin Əmirinin tapşırığı əsasında verilib. Bunlar daha çox ölkə daxilinə aid olan məsələlər, xüsusilə, vətəndaşların, ölkənin mənafeyinə xidmət edə biləcək qərarların verilməsi, islahatların aparılmasıyla bağlı idi. Vətəndaşlar üçün müəyyən məsələlərin asanlaşdırılması, ölkədə sosial faktorla bağlı müxtəlif məsələləri əhatə edə bilər. Küveytin xarici siyasi kursuyla bağlı onu qeyd edə bilərəm ki, Küveyt Dövləti müstəqillik əldə etdiyi tarixdən bu günə kimi eyni siyasi xətt üzrə gedir. Burada əsas ölkələrin ərazi bütövlüyünə, müstəqilliyinə, suverenliyinə hörmət etmək, istənilən ölkəyə yardımların həyata keçirilməsi, ölkələr arasında baş verən müxtəlif problemli məsələlərdə vasitəçilik rolunu oynamasıdır. Küveyt Dövlətinin əsas xarici siyasi kursu bundan ibarətdir.

- Cənab səfir, hazırda bütün dünya Rusiya-Ukrayna müharibəsinin ciddi təsirinə məruz qalır. Beynəlxalq ticarət əlaqələri zədələnir, sanksiyalar, nəqliyyat yollarının dəyişməsi iqtisadi inkişafı zəiflədib. Siz Rusiya-Ukrayna müharibəsinin hazırkı nəticələrini, təsrini necə qiymətləndirirsiniz?

- Müharibə Rusiya və Ukrayna arasında getsə də, sizin də qeyd etdiyiniz kimi hazırda bu müharibə bütün dünyaya təsir edir. İnsanlar, ölkələr bunun təsirinə məruz qalır. Bildiyiniz kimi, Rusiya da, Ukrayna da dünyada əsas taxıl tədarükçülərindən olduğuna görə, dünya ictimaiyyəti bu müharibədən əziyyət çəkir. Bu, bir misaldır. Ukrayna daha çox dağıntıya məruz qaldığına görə, həmin ölkənin vətəndaşları təhsil, miqrasiya, köç məsələsi – hər sahədə çox acı nəticələri görürlər. Müharibələrin nəticələri çox acı olur. Ümid edirik ki, bu və digər müharibələr tez bir zamanda həllini tapsın. İnsanlar bunun acı nəticələrini dadmadan dünyanın daha çox stabil inkişaf yolunda irəliləməsi mümkün olsun.

Laçın SƏMLA 

AzPolitika.info