TRAMPIN QARANLIQ KEÇMİŞİ: ONU RUSİYAYA NƏ BAĞLAYIR? – Qərb mətbuatı ABŞ liderini ifşa etməyə başladı + FOTOLAR

ABŞ Prezidenti Donald Trampın ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdışından sonra verdiyi qərarlar, xüsusən, Rusiya - Ukrayna müharibəsində Birləşmiş Ştatların ənənəvi siyasətini kökündən dəyişərək Kremli müdafiə etməsi ciddi suallar doğurub. Təkcə suallar deyil, beynəlxaq media, ekspertlər, deputatlar, siyasətçilər Trampın keçmişdə Rusiya ilə əlaqələrini də gündəmə gətirməyə başlayıblar.

Onlardan, məsələn, konqresmen Frank Pallone sosial şəbəkə hesabında yazıb: "Tramp Konqres tərəfindən təsdiqlənən hərbi yardımı Ukraynaya göndərməkdən imtina edir. O, artıq Putinin göstərişlərini yerinə yetirir - növbəti addımı Rusiyanı ukraynalılara qarşı istifadə üçün ABŞ silahları ilə təmin etmək olsa, təəccüblənməyin".

Fevralın 28-də Ağ Evdə medianın gözü qarşısında Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenskiyə qarşı ABŞ Prezidenti və vitse-prezidenti tərəfindən yol verilən təhqiramiz davranış Trampın işğal altında olan ölkənin liderinə qarşı aqressiv münasibətinin heç də təsadüfi olmadığını ortaya qoyur. Dünən Avropa İttifaqının media orqanı olan “Evronyus” şəbəkəsi Fransanın “Le Point” dərgisində yer almış, Trampın qaranlıq keçmişinə nəzər salan məqaləni öz səhifələrində yayımlayıb. Məqalədə respublikaçı liderin sovetlər dönəmindən Rusiya kəşfiyyat orqanlarına bağlı olduğu, bu qaynaq tərəfindən gizli yollarla təşkil edilən maliyyə qaynaqlarından faydalanaraq milyarderə çevrildiyi iddia olunur.

“AzPolitika” oxucu marağını nəzərə alaraq həmin məqaləni qısa ixtisarla təqdim edir:

ABŞ Prezidenti Donald Trampın Sovet İttifaqı ilə 1970-ci illərə qədər gedib çıxan əlaqələri mühüm sual doğurur: Tramp Moskva üçün “faydalı axmaq”dırmı?

Fevralın 12-də ABŞ Prezidenti Donald Trampın Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə telefon danışığı ilə başlayan proses ənənəvi ittifaqları alt-üst edə biləcək narahatlıqları artırıb və Rusiyanı yenidən qlobal siyasət masasına geri qaytarıb. Bununla belə, Trampın Avropanı kənarda qoymaqla yalnız Rusiyanın iştirak etməsini tələb etdiyi yeni sülh danışıqları masası, canlı yayımda Ukrayna lideri Volodimir Zelenski ilə son döyüşü ABŞ Prezidentinin Rusiya ilə 1970-ci illərdən bəri davam edən münasibətlərini yenidən diqqət mərkəzinə gətirib.

“Faydalı axmaq”

Ehtimal olunur ki, “faydalı axmaq” ifadəsini ilk işlədən şəxs Sovet İttifaqının qurucusu Vladimir İliç Lenin olub. Ümumiyyətlə, bu, Sovet İttifaqının aləti olan Qərb iş adamları üçün işlədilən termindır. Ancaq Leninin bu ifadəni həqiqətən işlətdiyinə dair dəqiq məlumat yoxdur.

Rəvayətə görə, Kremldə mühüm iclasa sədrlik edən Lenin ölkədə davam edən aclığa, işğalçı almanlar və ölkədə gedən vətəndaş müharibəsi ilə bağlı çıxışında “Bütün kapitalistləri asacağıq” dedikdən sonra bolşevik yoldaşlarından Martov ona “Bizim yeni böyük sosialist hökumətimiz dövründə onları asmaq üçün kifayət qədər kəndir belə tapmamışıq”, deyə cavab vermişdi.

Lenin isə ona belə cavab verib: “Onlar [kapitalistlər] öz ölkələrində Kommunist Partiyasına dəstək olmaq üçün bizə kredit verəcəklər və bizə çatışmayan material və texniki avadanlıqları təmin etməklə hərbi sənayemizi dirçəldəcəklər ki, bu da bizim tədarükçülərimizə qarşı gələcək hücumlarımız üçün lazım olacaq: “Mən kapitalistləri asmağa hazır olanda, bu pullar mənə lazım olacaq”.

Leninin bu sözləri deyib-demədiyi bəlli olmasa da, “faydalı axmaq” ifadəsi günümüzə qədər gəlib çıxıb və siyasətdə və beynəlxalq münasibətlərdə müxtəlif vəziyyətləri təsvir etmək üçün istifadə olunur. İfadə “Soyuq müharibə” zamanı və ondan sonra Qərb mediasının tez-tez işlətdiyi siyasi terminə çevrilib.

Trampın ilk rusiyalı tərəfdaşları

Trampın Rusiya ilə münasibətləri 1970-ci illərin ortalarına təsadüf edir. Tramp Nyu-Yorkun Brighton Beach şəhərində, Coney Island yaxınlığında daşınmaz əmlak biznesinə başlayır. Brighton Beach həm də Sovet İttifaqından (SSRİ) ABŞ-a mühacirlərin məskunlaşdığı ərazidir - təbii ki, KQB agentlərinin də. Elektron məhsulların satışı ilə məşğul olan Semyon Kislin və Temur Sepiaşvilinin Trampın ilk rusiyalı tərəfdaşları olduğu bildirilir. Onun rus mafiyasından ilk ortaqları olduğunu da söyləmək olar. Bu iki ad Trampın yeni aldığı “Commodore” otelini elektron cihazlarla təchiz etmək üçün Trampla birgə işləyir.

Bu andan etibarən gələcək prezident Trampın qanuni daşınmaz əmlak sövdələşmələri, reketçilik, sığorta fırıldaqçılığı, qara bazarda benzin satışı və saxtakarlığı birləşdirən dünyanın içində olduğu qeyd olunur.

Donald Tramp məşhur Nyu-York hüquqşünas Roy Konun sayəsində üzləşdiyi hüquqi problemlərdən xilas olur. Beləliklə, heç bir şey Trampın maliyyə və daşınmaz əmlak dünyasında yüksəlişinə mane ola bilməyib.

Yuri Doubinin ilə eyni masada

1977-ci ilin aprelində Tramp çexoslovakiyalı İvana Zelniçova ilə evlənib, o, nə dissident, nə də Praqa baharı üçün nostalji idi. 2016-cı ildə məxfiliyi ləğv edilən sənədlərə görə, Moskvanın xidmətində Şərqi almanlarla bərabər səmərəli fəaliyyət göstərən Çexoslovakiya kəşfiyyatı yeni evlənənlərlə yaxından maraqlanıb. 

O zamanlar daşınmaz əmlak sektorunda iş adamı kimi karyerasını davam etdirən Trampı Estee Lauderin oğlu, iş adamı Leonard Lauderin verdiyi naharda SSRİ-nin Vaşinqtonda, daha sonra Parisdəki səfiri olacaq rusiyalı diplomat Yuri Doubinin efirə dəvət etməsi təsadüfi deyildi.

Məlumdur ki, 1980-ci illərdə SSRİ-də “Yenidənqurma” adlı islahatçı hərəkatın başladığı dövrdə Doubinin missiyasının bir hissəsi amerikalı iş adamlarını “yetişdirmək” idi. Məhz bu dövrdə Donald Tramp Sovet kəşfiyyatının diqqətini çəkib.

Trampın 1987-ci ildə bestseller olan “Sövdələşmə sənəti” əsərində o, Doubinin ilə nahar süfrəsi arxasında qarşılaşması haqqında belə deyirdi: “Bir şey başqa bir şeyə gətirib çıxardı... Biz Sovet hökuməti ilə ortaq şəkildə Kremllə üzbəüz böyük lüks otel tikməkdən danışırıq”.

Rus diplomatı Doubinin 1987-ci ilin yanvarında Trampa məktub yazaraq onu Moskvaya dəvət edib. Məktubda Trampın sovet turizm agentliyi Goscomintourist tərəfindən dəvət edildiyi və bu dövlət qurumunun otel layihəsi ilə maraqlandığı bildirilir. “Inturist” Sovet İttifaqına giriş icazəsi verilmiş bütün əcnəbilərə nəzarət etmək üçün DTK-nın bir şöbəsi idi.

1987-ci il iyulun 4-də İvana ilə Moskvaya gələn Trampa Kremlin yaxınlığındakı “İnturist”də Vladimir Lenin nömrəsində qalmaq təklif olunub.

Sovetlərə səfəri zamanı hələ Sankt-Peterburq adlandırılmayan Leninqrada səfər edən Tramp otel layihəsində heç bir irəliləyiş əldə etmədən Nyu-Yorka qayıdır. Ömrü boyu ABŞ-ın xarici siyasəti ilə bağlı fikir bildirməyən Tramp Moskvadan qayıtdıqdan sonra 2 sentyabr 1987-ci ildə “The New York Times”, “The Boston Globe” və “The Washington Post” qəzetlərində Amerika xalqına tam səhifəlik açıq məktub dərc etdirib.

Məqalənin alt başlığı “Donald J. Trampdan Amerikanın özünü müdafiə etmək qabiliyyətinə malik olan ölkələri müdafiə etmək üçün niyə pul ödəməyi dayandırmalı olduğuna dair açıq məktub”dur. Trampın tam səhifəli reklam üçün təxminən 100 min dollar xərclədiyi bildirilir.

Rusiyadan pul axını

Keçmiş Britaniya kəşfiyyatçısı Kristofer Stil tərəfindən hazırlanan dosyedə iddia edilir ki, Kreml Trampı 2016-cı il ABŞ prezident seçkilərindəki möhtəşəm qələbəsindən əvvəl “ən azı beş il” “yetişdirib”. Amma Trampın Rusiya ilə əlaqələri uzun illər əvvələ gedib çıxır.

Trampın böyük oğlu, kiçik Donald Tramp 2008-ci ildə Nyu-Yorkda keçirilən seminarda danışarkən atasının bir gün prezident olacağını bəlkə də gözləmirdi: “Ruslar Birləşmiş Ştatlara yüksək keyfiyyətli məhsulların tədarükü baxımından bizim aktivlərimizin böyük əksəriyyətinin qeyri-mütənasib hissəsidir. Məsələn, Dubayda və əlbəttə ki, SoHo və Nyu-Yorkun başqa yerlərindəki layihələrimizdə... biz Rusiyadan çoxlu pulun gəldiyini görürük".

2014-cü ildə bir müxbirin atasının Şotlandiyada iki dəbdəbəli qolf meydançasının tikintisini necə maliyyələşdirdiyini soruşduqda, ikinci oğlu Erik Tramp belə cavab verib: “Artıq Amerika banklarına ehtiyacımız yoxdur. Hazırda bizə lazım olan bütün vəsait Rusiyadan gəlir”.

2018-ci ilin iyulunda Helsinki sammitində Rusiya Prezidenti Putinlə görüşündən sonra prezident Tramp mətbuat konfransında 2016-cı il seçkilərinə Rusiyanın müdaxiləsi ilə bağlı ABŞ kəşfiyyat xidmətlərinin iddiaları ilə bağlı suala cavab olaraq Putini müdafiə etməsi geniş mübahisələrə səbəb olub.

Keçmiş respublikaçı senator Con Makkeyn bəyan edib ki, “Birləşmiş Ştatların heç bir prezidenti indiyə qədər tirana bu qədər rüsvayçılıqla baş əyməyib”. Makkeyn bəyan edib ki, Prezident Tramp Putinə qarşı durmaq iqtidarında deyil, həm də bunu istəmir.

İndi Tramp Ukraynadakı müharibəni bitirmək üçün tez bir razılaşma əldə etməyə çalışır, Rusiyanın 2022-ci ildəki işğalında Ukraynanı günahlandırır və Ukraynanı və onun Avropalı müttəfiqlərini sülh danışıqlarından kənarlaşdırır. Bu, Moskvaya güclü iqtisadi, siyasi fayda gətirə biləcək bir hədiyyə kimi qələmə verilir”.

Rasim Əliyev

“AzPolitika.info”