Azərbaycan Səfəvişünaslığı üçün yol xəritəsi - TƏHLİL
Akademik Ramiz Mehdiyevin “Şah İsmayıl Səfəvi: hökmdarın və döyüşçünün portreti” kitabı haqqında bəzi qeydlər
Azərbaycan tarixşünaslığında Səfəvişünaslığın banisi AMEA-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru, professor Oqtay Əfəndiyev (1926-2013) sayılır. Məhz onun XX əsrin 50-ci illərindən başlayan elmi araşdırmaları nəticəsində o vaxtadək İran-fars dövləti sayılan Səfəvilərin Azərbaycan-türk dövləti olduğu sübut edildi.
AMEA-nın A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun aspiranturasında elmi rəhbərim olmuş mərhum O.Əfəndiyev deyirdi ki, Moskva Şərqşünaslıq İnstitutunun aspiranturasına daxil olarkən elmi rəhbəri, yəhudi əsilli görkəmli sovet şərqşünası Boris Nikolayeviç Zaxoder (1898-1960) ona Səfəvilərin tarixini araşdırmağı məsləhət görüb: "Dissertasiya mövzumu müzakirə edərkən Zaxoder Səfəvilərdən söz açaraq mənə dedi ki, "эта ваша история, это ваше государство. Иди и изучай его" (Bu, sizin tarixinizdir, bu, sizin dövlətinizdir. Get onu araşdır). Sanki bu sözləri ilə o, məndə Səfəvilər dövlətinin tarixini öyrənməyə həvəs və cəsarət yaratdı".
Qeyd edək ki, hər zaman Azərbaycana sevgisi ilə seçilən B.N.Zaxoderin vəfatından sonra onun şəxsi kitabxanası öz vəsiyyətinə əsasən Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Elmi Kitabxanasına bağışlanmışdı. Bu gün də AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanasında "Zaxoder Fondu" fəaliyyət göstərir. Məhz onun tövsiyəsi ilə elmdə ilk addımlarını atan O.Əfəndiyev sonda Səfəvilər tayfasının türk tayfası, Səfəvilər dövlətinin isə Azərbaycan dövləti olduğunu sübut etdi. Mübaliğəsiz demək olar ki, O.Əfəndiyev Səfəviləri Azərbaycan xalqına qaytardı və Azərbaycan tarix elmində Səfəvişünaslıq məktəbinin əsasını qoydu.
Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra bir sıra sahələrdə olduğu kimi, elm və o cümlədən tarix elmi sahəsində də durğunluq yarandı. Bunun əsas səbəbi şübhəsiz ki, bədnam qonşularımızın hərbi təcavüzü nəticəsində əsassız yerə cəlb olunduğumuz müharibə, iqtisadi çətinliklər və bu çətinliklər üzündən elmə marağın azalması idi. Göstərilən səbəblər üzündən Azərbaycan tarixinin bir sıra şanlı səhifələri, o cümlədən Səfəvilərlə bağlı elmi araşdırmaların aparılmasında və kitabların dərc olunmasında durğunluq yarandı. Bu isə yalnız əsassız elmi iddialarla, tarixi şəxsiyyətlərin ünvanına həqarət söyləməklə gündəmə gəlmək və məşhurlaşmaq istəyənlərin işinə yaradı. Bu şəxslərin ilk və əsas hədəfi isə Səfəvilər dövləti və onun banisi Şah İsmayıl Səfəvi (1487-1524) oldu ki, bu da anlaşılan idi. Çünki xalq arasında ən məşhur və populyar tarixi şəxsiyyətlərdən olan Şah İsmayıla hücumların azərbaycanlıların həm milli, həm də dini duyğularına toxunacağını bilmək üçün münəccim olmağa ehtiyac yoxdur. Axı Azərbaycanın tarixi torpaqlarını vahid dövlətin tərkibində birləşdirən də, ölkənin müsəlman əhalisinin əksər hissəsinin mənsub olduğu şiəliyi dövlət səviyyəsində rəsmi din elan edən də məhz Şah İsmayıl Xətai olmuşdur.
Doğrudur, zaman-zaman O.Əfəndiyevin Səfəvişünaslıq məktəbinin yetirməsi olan D.Əzimli, N.Musalı və s. kimi bəzi Azərbaycan tarixçiləri tərəfindən Xətaiyə qarşı səslənən iddialara elmi dəlillərlə cavab verilsə də, bu, əsassız hücumları durdurmaq üçün kifayət etmədi. Ona görə də məsələyə ən yüksək səviyyədə müdaxilə zərurəti yarandı. Bu baxımdan Azərbaycan Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri, akademik Ramiz Mehdiyevin Şah İsmayıl Xətai haqqında iki böyük elmi məqalə ilə çıxış etməsi, daha sonra onun elmi redaktorluğu ilə "Şah İsmayıl Səfəvi. Tarixi-diplomatik sənədlər toplusu" əsərinin çapdan çıxması vaxtında atılan addım kimi qiymətləndirilməlidir. Səfəvilərlə bağlı araşdırmalarını davam etdirən R.Mehdiyev bu günlərdə “Şah İsmayıl Səfəvi: hökmdarın və döyüşçünün portreti” əsərinin birinci hissəsini (rus dilində) nəşr etdirmişdir. Birinci hissədə Səfəvilər sülaləsinin etnik mənşəyi və eyniadlı sufi ordeninin yaranmasından mərkəzləşdirilmiş dövlətin təşəkkülünə qədər olan dövrdə tarixi məsələləri, Şah İsmayılın və onun əcdadlarının şanlı həyat yolu, bu sülalənin Azərbaycan torpaqlarının birləşdirilməsi uğrunda mübarizəsi, habelə Səfəvilər dövlətinin siyasi sistemi və dini siyasəti nəzərdən keçirilir. Əsərdə Səfəvilər dövlətinin banisinin dövründə bu məmləkətin mədəniyyətinə də xeyli yer ayrılmış, görkəmli hökmdarın Azərbaycan mədəniyyətinin və dilinin inkişafında xidmətləri sadalanmışdır.
Müəllif yazır ki, kitabın çapa hazırlanan ikinci hissəsi Şah İsmayıl Səfəvinin müzəffər yürüşlərinə və diplomatik fəaliyyətinə, Şeybanilər və Osmanlı dövlətləri ilə müharibələrinə həsr edilmişdir.
Kitabın yeddi fəsildən ibarət birinci hissəsi ilə tanışlıq onu deməyə əsas verir ki, əsər Azərbaycanın orta əsrlər tarixinə peşəkar dövlət adamının elmi-konseptual yanaşmasını əks etdirir. Müəllifin toxunduğu məsələlərin vacibliyi və əhatə dairəsi barədə tam təsəvvür yaranması üçün həmin fəsillərin adlarını sadalamaq kifayətdir: “Qərəzsiz və nifrətsiz”, “Səfəvilər sülaləsinin etnik mənsubiyyəti”, “Səfəviyyə” ordenin yaranması və siyasiləşməsi”, “Səfəvilərin ideologiyası. Şiəlik və qızılbaşlıq siyasi mübarizə vasitələri kimi”, “İsmayıl tərəfindən Azərbaycan torpaqlarının birləşdirilməsi və Səfəvilər dövlətinin yaranması”, “Şah İsmayılın böyük dövləti: hərbi və siyasi sistemə baxış”, “Şah İsmayıl Səfəvi və Azərbaycan mədəniyyətinin və dilinin çiçəklənməsi”. Bu yazıda əsəri fəsil-fəsil təhlil etməyə çalışacağıq.
Akademik Şah İsmayıl Səfəviyə digər yöndən yanaşan tarixçilərin də fikirlərinə kitabında yer ayırır: "Onların fikrincə, İsmayıl - şiəlik bayrağı qaldırmaqla Azərbaycan türklərinin siyasi özünüdərkinə sarsıdıcı zərbə vurmuş dini fanatikdir. Onun yaratdığı Səfəvilər dövləti isə milli-siyasi xarakterdən çox dini xarakter daşıyırdı. Bu yanaşmanın tərəfdarları Səfəvilər dövlətində Azərbaycan-türk reallığını deyil, İran çalarını görməyə üstünlük verirlər".
Daha sonra müəllif əsərində I Şah İsmayıl Səfəviyə İran tarixçilərinin baxışlarına yer verir: "Bir qrup İran tarixçisinin fikrincə, İsmayıl orta əsrlərin ən böyük şiə dövlətinin banisi və paniranizm ideyalarının daşıyıcısı olan vətənpərvərdir. Bu tarixçilərə S.Rəhimzadə, Ə.Kəsrəvi, N.Şeybani və başqalarını misal göstərmək olar. Digərləri üçün isə o, soydaşları olan Azərbaycanın köçəri türk tayfalarının köməyi ilə İran taxtına sahib olan, İranın siyasi və mədəni həyatından fars elementini sıxışdırıb çıxarmış qatı pantürkistdir". Hər iki yanaşmanı yanlış sayan R.Mehdiyev qeyd edir ki, Şah İsmayıl pantürkist sayanlar da, paniranist hesab edənlər də o dövrdə İran və Azərbaycanın dəqiq sərhədlərinin müəyyən olunmadığını unudurlar: "Bu anlayışların hər ikisi etnosiyasi deyil, daha çox coğrafi, ən yaxşı halda isə geopolitik xarakter daşıyırdı. İsmayıl Səfəvinin yaşayıb-yaratdığı dövrdə... həm farslar, həm də türklər bu coğrafiyanın bölünməsi uğrunda deyil, onun dominant siyasi güc mərkəzinə çevrilmək uğrunda mübarizə aparırdılar".
Akademik Səfəvilər imperiyasının ərazisində 30-dan artıq xalqın, o cümlədən ərəblərin, kürdlərin, farsların yaşadığını vurğulayır: "Bu, Azərbaycan türkləri tərəfindən yaradılmış çoxmillətli imperiya idi. Bu imperiyada siyasi hakimiyyət Şah İsmayıl başda olmaqla Azərbaycan türklərinə məxsus idi".
Əsərdə İsmayıl Səfəvinin və sonrakı Səfəvi hökmdarlarının "şah", "İran şahənşahı" titullarını qəbul etməklə ənənəvi türk idarəçilik sistemindən uzaqlaşması barədə fikirlərə də toxunulur. R.Mehdiyev bu məsələdə görkəmli sovet tarixçisi İ.P.Petruşevskinin (1898-1977) fikirləri ilə razılaşaraq qeyd edir ki, "İran şahənşahı" titulu Səfəvilərin böyük şiə teokratik dövləti yaratmasına can atmasının göstəricisi idi: "Əgər Səfəvilər etnik fars olsaydılar, "şah" sözü onların adlarından əvvəl deyil, sonra işlənərdi". Daha sonra müəllif müxtəlif nümunələr gətirməklə fikrini daha geniş izah edir.
Müəllif Şah İsmayılın şiəliyi zorla yayması barədə ittihamlarla razılaşır ki, bu da onun tarixi hadisələrə münasibətdə obyektiv yanaşmadan çıxış etməsinin göstəricisi sayıla bilər: "Bəli, bu dini ideologiyanın yayılması böyük insan tələfatları ilə müşayiət olunurdu. Amma bu, həmin tarixi dövrdə böyük kütlələri birləşdirmək, onları dövlətin xarici və daxili məqsədlərinin həyata keçirilməsi işinə cəlb etmək üçün yeganə real imkan idi. Təbii ki, bu siyasətin gerçəkləşməsi yolunda İsmayıl istənilən maneəni kompromissiz aşmağa məcbur idi. Bundan başqa, mənbələrin verdiyi məlumata görə, gənc hökmdar dövlət maraqları tələb etdiyi təqdirdə, şiələrlə də sərt davranırdı". Avropanın orta əsr tarixindən təriqətlərarası savaşa misal olaraq qanlı Varfolomey gecəsini göstərən akademik qeyd edir ki, Qərbin tarixi ənənəsi bu və ya digər tarixi şəxsiyyəti tarixi kontekstdən kənarda analiz etməməyə və qiymətləndirməməyə çalışır: "Axı hər bir şəxsiyyət, hər bir hadisə özündə dövrünün möhürünü daşıyır, xüsusiyyət və reallıqlarını əks etdirir. Ona görə də bizim tarixçilərimiz öz qərbli həmkarlarından öyrənməlidirlər".
I fəslin sonunda R.Mehdiyev daim aktual olan bir məsələyə - Çaldıran savaşına görə Şah İsmayılın qardaş qırğınında ittiham olunması məsələsinə geniş münasibət bildirməyi zəruri sayır: "Türk və müsəlman dünyasına sağalmaz yaralar vurmuş bu döyüşlə əlaqədar Türkiyənin hörmətli tarixçilərindən heç kim Sultan Səlimin ünvanına tənqid səsləndirməyi özünə yaraşdırmır. Halbuki İsmayıl Səfəvinin üzərinə israrla qoyulmasına çalışılan tarixi məsuliyyətin eynisi həm də Səlimin çiyinləri üzərinə düşür".
“Səfəvilər sülaləsinin etnik mənsubiyyəti” adlanan II fəsildə müəllif Səfəvilərin fars, ərəb və kürd mənşəli olması barədə iddiaları müxtəlif tarixi mənbələrdən gətirdiyi sitatlarla darmadağın edir, birmənalı olaraq Səfəvilərin türk tayfası olması fikri üzərində dayanır: "Əgər İsmayıl türk olmasaydı, türk dilini sarayın rəsmi dili elan etməz və bu dildə ədəbiyyat nümunələri yaratmazdı... Türk dilini bu cür böyük qayğı ilə yalnız təmiz qanlı türk, öz Vətəninin əsl təəssübkeşi əhatə edə bilərdi".
“Səfəviyyə” ordenin yaranması və siyasiləşməsi” adlı III fəsildə akademik mərkəzi Ərdəbildə yerləşən Səfəvi təriqətinin rəhbərlərinin sufi şeyxləri olduğunu, yalnız Şeyx Cüneydin və Şeyx Heydərin dövründə təriqətin siyasi və şiəlik şüarları ilə çıxış etməyə, silahlı mübarizəyə başladığını bildirir.
R.Mehdiyev IV fəsildə “Səfəvilərin ideologiyası. Şiəlik və qızılbaşlıq siyasi mübarizə vasitələri kimi” məsələləri nəzərdən keçirir. İxtisasca filosof olması bu məsələdə onun köməyinə gəlir. Təsadüfi deyil ki, sünnilərin çoxluq təşkil etdiyi Azərbaycan və İranda Səfəvilərin şiəlik şüarı ilə çıxış etməsinin səbəbləri, hürufiliyin şiəlik fəlsəfəsinə təsirləri, imam şiəliyi ilə ifrat şiəliyin sərhədləri, Səfəvilərin ifrat şiəliyə qarşı mübarizəsi kimi maraqlı məsələlərə bu fəsildə geniş yer ayrılır. Sonda müəllif bu qənaətə gəlir ki, Səfəvilər şiəlik bayrağı qaldırmaqla iki məqsəd güdürdülər: "Birincisi, siyasi hakimiyyət uğrunda sünni Ağqoyunlu və Şirvanşahlarla mübarizədə ideoloji əsas tapmaq. İkincisi, hakimiyyətə gəldikdən sonra xarici siyasətdə, daha dəqiqi, Səfəvilərin imperiya ambisiyalarının qarşısında duran sünni Osmanlı və Şeybanilər dövlətləri ilə qarşıdurmada şiəlik faktorundan istifadə etmək".
Əsərin “İsmayıl tərəfindən Azərbaycan torpaqlarının birləşdirilməsi və Səfəvilər dövlətinin yaranması”, “Şah İsmayılın böyük dövləti: hərbi və siyasi sistemə baxış”, “Şah İsmayıl Səfəvi və Azərbaycan mədəniyyətinin və dilinin çiçəklənməsi” adlanan sonrakı fəsilləri də müxtəlif mənbələrdən əxz olunmuş qiymətli məlumatlarla yanaşı, ayrı-ayrı məsələlərə müəllifin obyektivliyə söykənən fikirlərini əks etdirir. Ümumiyyətlə, R.Mehdiyevin “Şah İsmayıl Səfəvi: hökmdarın və döyüşçünün portreti” kitabını yazarkən mövzuya dair müxtəlif mənbə və əsərlərdən, o cümlədən son illərdə çıxan kitablardan istifadə etməsi müəllifin obyektiv olmağa çalışmasının və sonda buna nail olmasının göstəricisi kimi qiymətləndirilməlidir.
Tarixin elə dövrləri var ki, onlar ölkənin, millətin taleyini həll edir. Bu baxımdan şübhəsiz ki, Səfəvilər dövrü Azərbaycanın və Azərbaycan türklərinin tarixində, taleyində mühüm yer tutur. Çünki məhz bu dövr azərbaycanlıların həm milli, həm də dini kimliyinin formalaşması prosesində əhəmiyyətli mərhələni təşkil edir. Tarixi Azərbaycan torpaqlarının vahid dövlətin tərkibində birləşdirilməsi də məhz Səfəvilərin və I Şah İsmayılın adı ilə bağlıdır. R.Mehdiyevin qeyd etdiyi kimi, qədim Azərbaycan etnosu onu digər qohum türk xalqlarından fərqləndirən yeni səciyyəvi milli xüsusiyyətləri də bu dövrdə qazanmışdır.
XVI əsr eyni zamanda Azərbaycan türklərinin bəşər tarixinə I Şah İsmayıl Səfəvi kimi hökmdar və sərkərdə bəxş etməsi ilə yadda qalmışdır. 14 yaşlı İsmayıl cəmi 3 döyüşlə (1500-cü ildə Cabani yaxınlığında Şirvanşah Fərrux Yasarla, 1501-ci ildə Şərurda Ağqoyunlu Əlvənd ilə, 1503-cü ildə Alma Qulağı yaxınlığında Sultan Murad Ağqoyunlu ilə) orta əsrlər Şərqinin ən böyük dövlətlərindən olan Səfəvilər imperiyasının əsasını qoymuşdur.
Son illər qardaş Türkiyənin telekanallarında yayınlanan müxtəlif veriliş və teleseriallarda Şah İsmayıl Səfəvi haqqında həqiqətdən və etikadan uzaq fikirlərin səslənməsi, bu tarixi şəxsiyyəti təhqir etməklə gündəmdə qalmaq istəyənlərə KİV-in diqqət ayırması ciddi polemikalara rəvac verdi. Fikirlərimizin düzgün anlaşılması üçün qeyd etməliyik ki, kimsə faktlara əsaslanan elmi polemikanın əleyhinə deyil. Heç kim də Şah İsmayılı günahsız mələk kimi təqdim etməyə çalışmır. Bəli, Şah İsmayıl Səfəvi şiəliyi dövlət dini elan etməklə Azərbaycanı türk dünyasının digər ölkələrindən ayırıb, öz dini islahatını həyata keçirmək üçün qan tökməkdən belə çəkinməyib, sonrakı Səfəvi şahlarının dövründə Azərbaycan türklərinin qurduğu bu imperiya farsların təsiri altına düşüb. Bütün bunlar tarixi faktlardır və bunu kimsə inkar etmir. Söhbət Şah İsmayılı aşağılamaq məqsədilə dövriyyəyə buraxılan və heç bir elmi əsası olmayan "Şah İsmayıl Şirvan şahlarının sümüklərini qəbirdən çıxartdırıb yandırdı", "anası Aləmşahbəyimi öldürdü" və s. kimi böhtanlardan gedir. Bu fikirlər Çaldıran döyüşündən dərhal sonra Osmanlı salnaməçiləri tərəfindən dövriyyəyə buraxılan və hələ də təsdiqini tapmayan "Şah İsmayılın həyat yoldaşı Çaldıran döyüşündə Sultan Səlim tərəfindən əsir alındı" kimi əsassız fikirlərin XXI əsrdə başqa bir formada təkrarıdır. İsmayılı Çaldıranda qardaş qanı tökülməsinə bais olmaqda ittiham edənlər bir başlıca məqamı unudurlar: Çaldıran düzü o dövrdə Səfəvilər dövlətinin ərazisi idi. Deməli, Səfəvilər dövləti Osmanlı Türkiyəsi tərəfdən hərbi təcavüzə məruz qalmışdı. Təcavüzkarı isə gül-çiçəklə qarşılamazlar. Bununla belə, I İsmayıl Səfəvi son ana qədər qan tökülməsindən yayınmağa çalışmışdı ki, bunu da onun Sultan Səlimlə yazışmaları təsdiqləyir. Hətta Xoca Sadəddin, Qoca Hüseyn kimi Osmanlı salnaməçilərinin əsərlərində yer alan məktubların üslubundan da Sultan Səlimin məktublarında etika sərhədlərini aşdığı və İsmayılı təhqir etdiyi, İsmayılın isə kifayət qədər ədəb-ərkanlı cavab yazdığı görünür (Bax: Cavid İsmayıl. I Şah İsmayıl Səfəvinin Osmanlı sultanları ilə məktublaşmaları (Osmanlı tarixçisi Qoca Hüseynin “Bədayə-ül-vəqayə” əsərinə əsasən) // Tarix və onun problemləri, № 4, Bakı, 2011, s. 25-32). O zaman niyə Çaldıran savaşının məsuliyyəti yalnız İsmayılın üzərinə qoyulmalıdır? Niyə sarayında fars dili işlənən Osmanlı sultanları türkün xilaskarı sayılır, sarayında türk dilindən başqa dildə danışılmasına izn verməyən Səfəvi şahları isə fars ruhunun xilaskarı? Necə olur ki, sünni İldırım Bayəzidlə Əmir Teymur, sünni II Mehmet Fatehlə Ağqoyunlu Uzun Həsən müharibə edərkən, sünni Sultan Səlim sünni Misir Məmlük dövlətinə son qoyarkən qardaş qanı tökmüş sayılmır? Ümumiyyətlə, Osmanlı sultanlarını övliya obrazında təqdim etmək siyasətinə nə vaxt son qoyulacaq?
Bütün bu sadalananlar onu göstərir ki, akademik Ramiz Mehdiyevin “Şah İsmayıl Səfəvi: hökmdarın və döyüşçünün portreti” kitabı zamanında yazılmış əsər olmaqla Azərbaycan tarixçiləri və Səfəvişünasları üçün bundan sonrakı fəaliyyətlərində bir növ yol xəritəsi rolunu oynayacaq. Eyni zamanda kitabın beynəlxalq və regional əhəmiyyətə malik olduğu da nəzərdən qaçırılmamalıdır. Azərbaycan Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri bununla dünyaya mesaj verir ki, uzun illərdir başı erməni yalanlarının təkzib edilməsinə qarışmış Azərbaycan dövləti və Azərbaycan tarix elmi bundan sonra Səfəvilər dövləti və Şah İsmayıl Səfəvi ilə bağlı əsassız iddialar və özününküləşdirmək cəhdləri qarşısında susqunluq nümayiş etdirmək fikrində deyil, Səfəvilər birmənalı şəkildə Azərbaycan-türk dövlətidir. Bu baxımdan əsərin yaxın vaxtlarda fars, türk və ingilis dillərində çap olunması, eyni zamanda ana dilinə tərcümə olunaraq kütləvi nəşri məqsədəuyğun sayılmalıdır.
Cavid İsmayıl
tarix üzrə fəlsəfə doktoru
Son yazılar
Обзор на EPOS GTW 270 Hybrid
Они доступны только в этой цветовой гамме из оружейного металла. Обновление 22 апреля, 10:03 утра по восточному времени: EPOS выпустила обновление прошивки для GTW 270, доступного через программное обеспечение Gaming Suite на ПК, которое обеспечивает одновременное Bluetooth и беспроводное подключение к его ключу USB —C. Вы можете переключаться между режимами, нажав кнопку на ключ. Компания говорит, что теперь он доступен. Гибридные наушники GTW 270 стоимостью 199 долларов от аудиокомпании EPOS, насколько мне известно, являются первыми по — настоящему беспроводными наушниками, созданными для игр, но сами наушники не являются самой большой точкой продаж. Приемник Bluetooth USB-C, который поставляется с наушниками, получает это различие. Он намного компактнее, чем стандартные USB-ключи размером с флэш-накопитель, входящие в комплект многих гарнитур. Он также более способен работать с кодеком aptX low latency (aptX LL), который обеспечивает хорошее звучание звука без заметной задержки. Используя приемник, гибрид GTW 270 может быть особенно хорош для быстро развивающихся игр, где звуковые сигналы имеют значение для успеха; но на самом деле, это приятно иметь для любого названия. Однако есть одна проблема: микрофоны не работают, когда вы слушаете звук через приемник USB-C. (Однако встроенные микрофоны наушников работают, когда они подключены к устройству через Bluetooth.) Гибрид EPOS GTW 270 Вот звезда шоу. Это больше зависит от технических ограничений aptX, чем от принятия решений EPOS. Чтобы определить приоритет полосы пропускания для качества звука и быстродействия, при прослушивании с помощью ключа USB-C активен только канал воспроизведения. Это потенциальный разрыв сделки для некоторых геймеров, которые, возможно, захотят перейти в голосовой чат с друзьями на своих консолях. Но к чести EPOS, задержка между ключом и наушниками действительно кажется несуществующей. Эти бутоны цвета оружейного металла имеют простой, сдержанный дизайн, чтобы они не слишком высовывались из вашего уха. Они не слишком тяжелые, и посадка удобная, благодаря сменным силиконовым ушным наконечникам, которые помогают получить хорошую герметичность в ухе. Что касается элементов управления, у них есть только одна многофункциональная кнопка, которая обрабатывает приостановку и возобновление музыки, смену треков, а также прием телефонных звонков. Другими словами, без ключа USB-C они не являются чем-то особенным. (EPOS действительно делает версию за 169 долларов без ключа.) Для общего использования — например, для телефонных звонков или музыки — вы можете получить больше, потратив меньше, если посмотрите некоторые из вариантов в руководстве по покупке доступных беспроводных наушников моего коллеги Криса Уэлча. НАШ ОБЗОР ГИБРИДА GTW 270 7 ИЗ 10 Плюсы Незаметная задержка при подключении к ключу USB-C Сменные силиконовые наконечники для комфорта и звукоизоляции Совместимость с несколькими устройствами Минусы Микрофоны не работают при подключении через USB-C Чехол для зарядки, подверженный царапинам Они легки в использовании по цене За пределами игр эти наушники можно использовать, как и любой другой беспроводной набор, для подключения к телефону, планшету или ноутбуку через Bluetooth. Они поддерживают Bluetooth 5.1 (с кодеком SBC или aptX, в зависимости от устройства, к которому вы подключаетесь) для музыки, видео, игр и телефонных звонков, и EPOS говорит, что вы можете сопрягать их с восемью устройствами. Сопряжение выполняется, удерживая нажатой кнопку на корпусе зарядки. Гибрид EPOS GTW 270 Единственная кнопка гибрида GTW 270 находится на левом наушнике. Говоря о зарядном чехле: он имеет цельнометаллическую конструкцию, которую, к сожалению, очень легко поцарапать. Он заряжается через USB-C; при полной зарядке EPOS говорит, что он может обеспечить до 15 часов дополнительного времени автономной работы наушников. В течение рассматриваемого периода гибридные наушники GTW 270 достигли пятичасовой отметки времени автономной работы, что соответствует заявлениям компании. И если вы тот, кто время от времени совершает потную пробежку или просто не хочет попасть под дождь, они водонепроницаемы по стандарту IPX5. Я провел последние несколько недель, используя наушники, чтобы играть в игры поочередно на моем PS5, моем коммутаторе и моем рабочем ноутбуке несколько раз в день. (Если вам интересно, в комплект поставки входит адаптер, который позволяет подключить ключ к устройству с портами USB Type-A.) Гибрид GTW 270 работает как любая беспроводная игровая гарнитура, но действительно беспроводной форм - фактор имеет некоторые очевидные преимущества. Мне нравится, что они позволяют мне свободно передвигаться по проводам, и их использование не изолирует меня (или не портит мои волосы), как громоздкие банки для ушей. Приемник предварительно соединен с бутонами, и они подключаются почти мгновенно. Гибрид EPOS GTW 270 Каждый наушник заряжается через контактные точки, а светодиоды показывают оставшееся время автономной работы. Мне также нравится удобство использования только правого наушника (правый управляет передачей Bluetooth, поэтому прослушивание только через левый наушник не работает), поэтому я могу держать ухо доступным для прослушивания отправленных пакетов. Это, конечно, не является чем-то новым для людей, которые уже используют действительно беспроводные наушники. Это просто кажется новым, чтобы испытать эту свободу с игровой гарнитурой. В течение отчетного периода я попробовал римейк "Души демона", "Бог войны" 2018 года, "Приключения в кольце" и "Призрак Цусимы", а также несколько других игр. Хотя у них нет самой широкой звуковой сцены или самого четкого частотного разделения, которое я слышал для прослушивания музыки, они сияют игровым звуком — в частности, эффектами объемного звучания и доставкой басов. Общее качество звука не является взрывоопасным, и есть предел тому, насколько захватывающими могут быть эффекты объемного звучания, учитывая небольшие драйверы наушников. Но звук не слишком скомпрометирован. Если вы не хардкорный геймер, которому нужно услышать каждую деталь в кристально чистой презентации, они, скорее всего, подойдут вам. Гибрид EPOS GTW 270 Они великолепно работают как с PS5, так и с коммутатором. Для расширения совместимости в комплект поставки входит адаптер USB-C-USB Type-A. Гибрид GTW 270 был бы очень близок к идеалу, если бы микрофоны работали при подключении с помощью ключа USB-C. Увы, это не так, поэтому использование ключа будет практически бесполезно для тех, кто часто играет в многопользовательские игры с друзьями. (Это немного другая история, если вы играете в много однопользовательских игр и не возражаете против отсутствия микрофона для игр.) Поскольку наушники не так уж полезны для игр без ключа, это означает, что вы идете на большой компромисс, и это тот, который ни одна из лучших игровых гарнитур, которые я тестировал (большинство из которых дешевле, чем это), не просит вас сделать. Это твой выбор. Часы OnePlus - это первые умные часы от OnePlus. Он стоит всего 159 долларов и длится до двух недель между зарядками, но он также делает намного меньше, чем конкурирующие умные часы от Samsung, Fossil, Apple и других. https://www.theverge.com/22241197/epos-gtw-270-hybrid-truly-wireless-earbuds-usb-c-gaming-bluetooth
Лучший Chromebook 2021 Lenovo Chromebook Duet
Лучший Chromebook 2021 Lenovo Chromebook Duet Lenovo Chromebook Duet-это впечатляющее конвертируемое устройство за 279 долларов. Часть руководства Verge по Chrome OS и Chromebook Дуэт Chromebook от Lenovo далек от безупречности. Но когда вы оцениваете устройство, которое начинается с 279 долларов, вопрос не в том, “Является ли это идеальным устройством”, а в том, “Лучше ли это, чем другие вещи, которые вы можете получить за эту цену” Chromebook в этом ценовом диапазоне, как правило, неуклюж и дешев, как Chromebook 14 от HP или Chromebook x360 12b. Если вам нужна альтернатива Windows, вы смотрите на самый нижний конец линий Acer Aspire или Acer Swift или другие чрезвычайно простые варианты, такие как Motile 14. И, конечно, есть iPad начального уровня и другие базовые планшеты Android, но они не поставляются с клавиатурой. Lenovo, безусловно, срезала некоторые углы, чтобы сократить дуэт Chromebook до этой ценовой точки. И поскольку я работаю профессиональным ворчуном, я буду ворчать. Но в конце дня они чувствуют себя как срезанные углы — не как серьезные ошибки, которые значительно затрудняют работу устройства. И после нескольких дней использования дуэта в качестве основного драйвера я чувствую себя комфортно, говоря, что он гораздо больше похож на Surface Go с некоторыми уступками, чем на ультрабюджетный ПК. НАШ ОБЗОР Duet Chromebook ОТ LENOVO 8,5 ИЗ 10 Плюсы Ультра портативный 11-часовое время автономной работы В комплекте клавиатура и подставка для ног Вы не можете превзойти цену Минусы Тесная клавиатура и тачпад Только один порт (и это не разъем для наушников) Не хватает лошадиных сил для серьезной многозадачности По сравнению с последними iPad или более дорогими хромбуками, такими как Pixelbook Go, Chromebook Duet имеет значительные недостатки. Но эти устройства являются шагом вверх в цене (особенно если вы включаете крышки клавиатуры). Если вы ищете кабриолет в диапазоне ниже 300 долларов, у которого есть нога в обеих дверях, дуэт-лучшее, что вы найдете. Базовая модель Chromebook Duet имеет 4 ГБ оперативной памяти и 64 ГБ памяти. В стоимость входит клавиатура и подставка, чего не скажешь о Surface Go или любой другой модели iPad. Я протестировал версию за 299 долларов, которая имеет тот же процессор и оперативную память, но 128 ГБ памяти. Двадцать долларов — это не огромная разница, поэтому я рекомендую вам пойти на дополнительное хранилище, если вы можете себе это позволить-64G быстро заполнится, если вы планируете загружать много приложений, видео или других носителей. Дуэт Lenovo Chromebook Лучшие ноутбуки 2020 Lenovo Chromebook Duet Легко изменить угол наклона экрана. Помимо его головокружительной цены, главное, что нужно знать об этом Chromebook,-это то, что он маленький. При 10,1 дюйма это типичный размер для планшета, но если вы пытаетесь использовать его так, как вы использовали бы рабочий ноутбук (например, с десятками вкладок и окон рядом), все становится тесным. Я смог написать весь этот обзор на дуэте, но возвращение к 13-дюймовому 32-дюймовому экрану на моем персональном компьютере казалось совершенно новым миром. Дисплей действительно имеет соотношение сторон 1610, что я ценю, и если вы привыкли использовать 169 панелей, вы заметите дополнительное вертикальное пространство. Я все еще чувствую себя немного менее стесненным на 13-дюймовом экране 169, но это близко. Как следствие, съемная клавиатура также крошечная. Большинство клавиш не страшны для нажатия; на самом деле они немного больше, чем клавиши Surface Go, с шагом около 1,3 мм. К тесной настройке потребовалось некоторое время, чтобы привыкнуть, но после дня или около того использования устройства я смог достичь своей обычной скорости набора текста (около 130 слов в минуту). Однако Lenovo пришлось пойти на компромисс с клавишами на окраине колоды (tab, backspace, enter, двоеточие, апостроф, тире и т. Д.). Они крошечные (чуть более половины размера буквенных клавиш), и их нажатие было рутиной. Даже после использования устройства в течение нескольких дней я все еще правильно нажимал backspace примерно в 75 процентах случаев — я не могу сказать вам, сколько раз я вместо этого хлопал знаком равенства. Точно так же я очень часто нажимал enter, когда хотел нажать соседнюю клавишу апострофа. Нажатие на тире, которое находится слева от клавиши "равно", было похоже на сценарий "иголка в стоге сена", и я инстинктивно избегал использования тире в своем письме. Я предполагаю, что вы привыкнете ко всему этому, если купите Дуэт, но ожидайте крутой кривой обучения. ТЕХНИЧЕСКИЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ LENOVO CHROMEBOOK DUET (В СООТВЕТСТВИИ С ОБЗОРОМ) MediaTek Helio P60T 4 ГБ ОПЕРАТИВНОЙ ПАМЯТИ 128 ГБ памяти 10,1-дюймовый дисплей (1920 x 1200) батарея емкостью 7000 мАч (27 Вт * ч) Адаптер 10 Вт Два динамика Два цифровых микрофона Один порт USB-C Вы не будете шокированы, узнав, что тачпад также небольшой-3,4 х 1,9 дюйма. Он прекрасно себя чувствует и грамотно прокручивается (хотя у меня маленькие руки). У меня были некоторые проблемы с щелчком и перетаскиванием (я часто прибегал к этому на сенсорном экране), и щелчки двумя пальцами иногда регистрировались как обычные щелчки. Кроме того, когда клавиатура неровно лежала у меня на коленях, она иногда поворачивалась в положение, когда кликер перестал работать (болезнь, с которой вы будете знакомы, если раньше использовали дешевые чехлы для клавиатуры). Если вы предпочитаете использовать экран, дуэт также совместим со стилусами USI. Если вы надеялись подключить кучу периферийных устройств вместо прилагаемой клавиатуры, убедитесь, что у вас есть разветвители и ключи на буксире. Дуэт имеет всего один порт USB-C, который будет занят всякий раз, когда устройство заряжается. Было бы неплохо иметь хотя бы аудиоразъем, хотя Lenovo включает в себя ключ для наушников. (Пока мы составляем списки пожеланий, будет приветствоваться еще один порт USB-C, чтобы мы могли подключить мышь во время зарядки). Дуэт Lenovo Chromebook Дуэт включает в себя подставку и клавиатуру. Дуэт Lenovo Chromebook. Снаружи на экране был сильный яркий свет. Однако при такой цене я не рассматриваю тесную периферию как ошибку со стороны Lenovo; это компромисс, который вы делаете. В обмен вы получаете довольно компактное и портативное устройство. Один только планшет весит 0,99 фунта (449g), а с клавиатурой и подставкой для ног он составляет всего 2,03 фунта (921g). И, несмотря на углы, которые были срезаны с помощью клавиатуры и тачпада, ни одна часть дуэта не выглядит и не кажется дешевой. Сам планшет изготовлен из алюминиевого сплава, который прочен и приятно держать. Обложка сделана из шикарной серой ткани — в закрытом состоянии она выглядит как классный блокнот. И клавиатура, и подставка надежно оставались на месте, пока я пользовался устройством. Дуэту действительно не хватает двухкомпонентного магнитного механизма, который Surface Go использует для удержания обеих крышек на месте, что означает, что клавиатура имеет тенденцию скользить, когда ноутбук закрыт. Опять же, углы. Еще одна область, где дуэт пробивает выше своей весовой категории срок службы батареи. Lenovo утверждает, что 10 часов; Я приблизился к 11 с половиной, запустив устройство через свою типичную рабочую нагрузку вкладок Chrome и приложений, включая Gmail, Twitter, Slack, Asana, Facebook, Документы и листы, а также случайный вызов масштабирования и потоковую передачу Spotify, с экраном средней яркости. В тот день, когда я использовал только Chrome, я получил чуть больше 12. (Lenovo, однако, экономила на зарядном устройстве; включенный в комплект 10 Вт USB-C кирпич только увеличил мощность устройства на 24 процента за час.) Есть четкое (по крайней мере, частичное) объяснение этому результату-процессор низкого класса. Lenovo использует восьмиядерный процессор MediaTek Helio P60T с частотой 2,0 ГГц. По мощности он ближе к бюджетному процессору смартфона Snapdragon, чем чипы Intel, которые вы найдете в хороших хромбуках. Учитывая это, выступление Дуэта было на удивление достойным. Если вы просматриваете несколько вкладок, транслируете Netflix или запускаете одно или два приложения, у вас не должно возникнуть проблем. Я даже смог запустить ежедневную дозу от восьми до 12 вкладок Chrome и от шести до восьми приложений для Android без особых проблем. Docs и Spotify разбились один или два раза, но это не было серьезной проблемой. Было почти невозможно сделать что-либо еще во время вызова масштабирования (хотя это может быть скрытым благословением для моих коллег). Я также запустил дуэт в течение дня использования только Chrome, и все начало замедляться примерно на 15 вкладках. Но опять же, тяжелая многозадачность-это не то, для чего предназначено это устройство (и 4 ГБ оперативной памяти, вероятно, является таким же ограничивающим фактором, как и процессор). СОГЛАСИТЕСЬ ПРОДОЛЖИТЬ ДУЭТ LENOVO CHROMEBOOK Теперь каждое интеллектуальное устройство требует, чтобы вы согласились с рядом условий и положений, прежде чем сможете его использовать, — контрактов, которые на самом деле никто не читает. Мы не можем прочитать и проанализировать каждое из этих соглашений. Но мы начали подсчитывать, сколько раз вам нужно нажать “согласиться” на использование устройств, когда мы их просматриваем, поскольку это соглашения, которые большинство людей не читают и определенно не могут вести переговоры. Чтобы использовать Lenovo Chromebook Duet, вы должны согласиться Подключение к Wi-Fi Условия предоставления услуг Chrome OS Синхронизация Chrome (перенос истории, закладок, паролей и других настроек из вашей учетной записи Google) Персонализированные сервисы Google Условия предоставления услуг Google Play Следующие соглашения являются необязательными Отправляйте диагностические данные и данные об использовании в Google Учетная запись Google Резервное копирование на Google Диск Разрешить приложениям и службам с разрешением на местоположение использовать местоположение вашего устройства Google Assistant voice match Пусть помощник покажет вам информацию, связанную с тем, что находится на вашем экране Подключение к телефону Android Итоговый подсчет пять обязательных соглашений и семь факультативных Говоря о зуме, дуэт имеет две камеры, включая 2-мегапиксельную переднюю стрелку и 8-мегапиксельную заднюю стрелку. Оба были на самом деле лучше, чем веб-камеры, которые я обычно вижу на ноутбуках. Мое лицо во время видеозвонков было четким и не особенно размытым, а камера заднего вида не делает невероятных фотографий, но прекрасно подойдет, если вам нужно сделать снимок ваших заметок или слайда PowerPoint. Двойные динамики (расположенные в верхней панели) обеспечивали удивительно хорошо сбалансированный звук, который был четким при более высокой громкости. Они не становятся такими громкими, как многие полноразмерные ноутбуки-это понятно, учитывая их размер, но это еще одна причина, по которой на этой штуке действительно должен быть разъем для наушников. Игра также была хорошим опытом. Перелистывание Легенд и Легенд о монстрах иногда заикалось, но в целом было довольно гладким. Они также выглядели четко на экране 1920 x 1200. Дуэт даже хорошо поработал с фотоработами в Lightroom. Редактирование, как отдельных фотографий, так и пакетов, не было мгновенным, но и не было мучительно медленным; этот опыт был примерно на одном уровне со среднечастотными хромбуками на базе Intel, которые я тестировал в прошлом. (Панель немного тусклая для тех, кто занимается серьезной творческой работой; яркий свет был достаточно сильным, чтобы экран было трудно увидеть на открытом воздухе). Дуэт Lenovo Chromebook. Буквенные клавиши в порядке, но внешние-это борьба. Переходя к программному обеспечению, все, что нравится людям Chrome OS в Chrome OS, здесь. Дуэт загружается быстро, интерфейс прост, вы получаете автоматическое обновление фона каждые шесть недель, у вас есть доступ к вашим любимым приложениям для Android (включая Microsoft Office) через Google Play Store, а Google Assistant может отвечать на ваши запросы и составлять вам компанию. ОС хорошо интегрирована с остальной экосистемой Google, и есть множество симпатичных способов использовать ее с вашим телефоном Android. Дуэт поддерживает мгновенную привязку, что означает, что вы можете автоматически подключать его к соединению для передачи данных вашего телефона без необходимости возиться с горячими точками. Вы также используете Android для удаленного входа и выхода из Chromebook, если он находится поблизости. И вы можете использовать Click-to-Call для отправки контактных номеров из дуэта на свой телефон. Обычные предостережения Chrome OS также применимы; Приложения для Android являются хитом или промахом, причем некоторые из них хорошо оптимизированы для Chromebook, некоторые из них в порядке, но хуже, чем их браузерные эквиваленты, а некоторые (привет, Facebook Messenger) являются абсолютными катастрофами. По - прежнему гораздо сложнее загружать приложения, чем на Android. Как только вы поймете, какие приложения вы можете безопасно использовать и что вы должны хранить в Chrome, вы сможете отлично ориентироваться в операционной системе. Но если вы новичок в Chromebook, есть кривая обучения. ПРИМЕНЯЮТСЯ ОБЫЧНЫЕ ПРЕДОСТЕРЕЖЕНИЯ CHROME OS Самое интересное здесь то, что Google также внесла несколько изменений в Chrome OS, чтобы оптимизировать его для конвертируемого форм-фактора. Google говорит, что Duet-это первое устройство, которое когда-либо запускалось с версией Chrome, которая на самом деле оптимизирована для использования на планшетах. (RIP Pixel Slate). Существует три режима типа” Режим " (когда клавиатура подключена), режим просмотра (когда подставка открыта, а клавиатура отсоединена) и режим просмотра (когда это просто планшет). (Режим просмотра и режим просмотра, по сути, одинаковы, насколько я могу судить). Функция заголовка в режиме просмотра-это новая система навигации по жестам. Длинный свайп вверх отправляет вас на начальный экран, короткий свайп вверх вызывает полку приложений, проводя вверх и удерживая показывает все открытые окна приложений. Проведите пальцем вверх, удерживайте и перетащите окно в одну сторону, чтобы разделить дисплей; проведите пальцем вправо, чтобы вернуться к предыдущему экрану. Я бы не сказал, что эти жесты были обязательно плавными — по крайней мере, по сравнению с тем, что вы увидите на iPad. Но это начало системы, которая, как я вижу, в будущем станет довольно отшлифованной, и они действительно немного упростили просмотр в режиме планшета. Ничто в дуэте Chromebook не идеально; Я мог бы весь день придираться к различным неоптимальным качествам клавиатуры, тачпада, производительности или экрана. Но Дуэт не пытается быть идеальным. Он не предназначен для опытных пользователей и не предназначен для тяжелой многозадачности. Имея это в виду, это самое близкое к совершенству, что я когда-либо видел с ноутбука-планшета за 300 долларов. Если вы ищете забавное устройство для детей, которое также может справляться с работой на дому, или портативный 2-в-1 для просмотра Netflix и отправки электронной почты на ходу, дуэт должен отлично работать. Это солидный хромбук среднего уровня 2-в-1, который не может быть таким дешевым, как сейчас. https://www.theverge.com/21262694/lenovo-chromebook-duet-review-tablet-chromebook-chrome-os-price
Şərhlər
Hər hansısa bir şərh yazılmayıb.