“AZƏRBAYCAN Aİ-nin ENERJİ STRATEGİYASINDA MÜHÜM ROL OYNAYIR” – Slovakiyanın səfiri Milan Layçak (Müsahibə)

“Azərbaycan həm də müxtəlif strateji cəhdləri olan güclərin sendviçində olsa da, öz siyasətini aparmağa, öz maraqlarını həyata keçirməyə çalışan ölkə kimi özünü göstərdi”.

Slovakiya Avropanın mərkəzidir, desək şişirtməyə yol vermərik. Qalalar, kurortlar, xalq memarlığının ən yaxşı incilərinin ölkəsi kimi Slovakiya məhz qitənin çoğrafi mərkəzidir. Slovakiya, yalnız coğrafi baxımdan deyil, öz tarixi kökləri, mədəniyyəti, ənənələri, abidələri, tərəqqisi ilə ümumavropa mədəniyyətini formalaşdıran ölkələr sırasındadır. Slovakiya, həmçinin iqtisadi potensialı, innovasiyaları, yeni texnologiyaları, sənayesi ilə diqqət çəkən, Avropa İttifaqında dinamik inkişaf edən ölkələrdəndir. Slovakiya azsaylı ölkələrədndir ki, zəngin tarixi ilə çağdaş dövrü, təbiətə qayğı ilə sənaye inkişafını, milli dəyərələrlə modern turizm ölkəsi mədəniyyətini üzvü şəkildə, bacarıqla sintez edə bilib. Son illər Bratislava-Bakı əlaqələri dinamik inkişaf edir və ölkələrimiz arasında əməkdaşlıq genişlənir. Hazırda tərəflər apasında aparılan müzakirələr deməyə əsas verir ki, yaxın gələcəkdə əməkdaşlıq daha da dərinləşəcək. Slovakiyanın Azərbaycandakı səfiri, cənab Milan Layçakla müsahibəmizdə qarşılıqlı əlaəqərin bu günü təhlil olunub, gələcək planlar, təşəbbüslər müzakirə edilib, Bratislavadan dünyada baş verənlərə yanaşma izah edlib.

Slovakiyanın Azərbaycandakı səfiri Milan Layçakın "AzPolitika.info" saytına müsahibəsi

- Cənab Səfir, son bir neçə ildə Azərbaycan və Slovakiya arasında iqtisadiyyat, ticarət və investisiya sahəsində əməkdaşlığın yüksək dinamikası müşahidə olunur. Artıq Azərbaycan Bratislavada səfirlik açmaq barədə qərar verib. Bu addımı Bakı-Bratislava münasibətlərində yeni mərhələninin başlanğıcı kimi qiymətləndirə bilərikmi?

- Slovakiya 2019-cu ilin noyabrında Bakıda səfirliyini açıb. Azərbaycanın Bratislavada səfirliyinin açılması çoxdan gözlənilən qarşılıqlı addımdır. Yeni mərhələnin başlanğıcı olduğunu deməzdim. Mən deyərdim ki, bu addım dostluq münasibətlərinin bir növ təsdiqidir, siyasi dialoqun daha da inkişaf etdirilməsində, iqtisadi əməkdaşlığın intensivləşdirilməsində və əsasən əməkdaşlığın daha çox sahələrə yayılmasında qarşılıqlı maraqdır. Azərbaycanın Bratislavadakı səfirliyi inanıram ki, slovak xalqının ölkəniz haqqında məlumatlı olmasına, həmçinin əməkdaşlığın yeni iqtisadi və mədəni sahələrinin araşdırılmasına öz töhfəsini verəcək.

Slovakiyanın Bakıdakı səfirliyi ilə Azərbaycanın Bratislavadakı səfirliyinin səylərinin birləşdirilməsi sinergik effekt verəcək.

- Azərbaycanla Slovakiya arasında iqtisadiyyat, ticarət və investisiya sahəsində mövcud vəziyyəti necə dəyərləndirərdiniz? Səhv eləmirəmsə, ölkələrimiz arasında ticarət dövriyyəsi 30 milyon dollara yaxındır. Ekspertlər hesab edir ki, innovasiyalar, sənaye istehsalı sahəsində əməkdaşlığı genişləndirmək üçün potensial var. Siz iqtisadi əməkdaşlığın dinamikasını gücləndirmək, keyfiyyətini artırmaq üçün hansı addımların atılmasını təklif edirsiniz?

- Hesab edirəm ki, biz iqtisadi əməkdaşlıq üçün sistemli baza yaratmaq üçün hər iki tərəfdən çalışmalıyıq. 2022-ci ildə ticarətimizin həcmi demək olar ki, 53 milyon avro təşkil edib, (Slovakiyanın Azərbaycana ixracı təxminən 48 milyon avro) iqtisadi imkanların real potensialını əks etdirmir. İqtisadi potensialı hələ də tam öyrənməməyimizin bir neçə səbəbi var. Səfirliklər bizneslərin açılmasında, qarşılıqlı maraq doğuran sahələrin müəyyən edilməsində, kiçik və orta müəssisələrin bir araya gəlməsində mühüm rol oynayır. Bakı və Bratislavadakı səfirliklərimizin uzun müddət fəaliyyət göstərməməsi ölkələrimiz arasında ticarət həcminin kifayət qədər aşağı olmasına səbəb olan amillərdəndir. Biznes və iqtisadi əməkdaşlıq gündəlik olaraq xırda iş tələb edir. Biz Səfirliyimizi yalnız 2019-cu ilin noyabrında açdıq, qeyd etdiyim kimi, Azərbaycan hələ də Bratislavada səfirliyini açmayıb. İkinci məsələ qanunvericilik bazasıdır. Slovakiya və Azərbaycan biznesin motivasiyası üçün vacib olan üç əsas iqtisadi razılaşmadan yalnız ikisini bu yaxınlarda əldə edib. Yalnız 2021-ci ildə iqtisadi əməkdaşlıq sazişi və bu ilin iyununda ikiqat vergitutmadan yayınma haqqında saziş imzaladıq. Üçüncü saziş – təşviq və müdafiə sazişi hazırda yekun prosesdədir və ümid edirəm ki, biz onu ən gec gələn il imzalayacağıq. Digər bir məsələ isə ölkələrimiz arasında işgüzar missiyaların intensivliyi və tezliyi, eləcə də sərgi və bazar yarmarkalarında iştirakdır. Mən deyərdim ki, biz bu sahədə daha çox iş görməliyik. İşgüzar tərəfdaşları, onların şirkət profilini və biznes maraqlarını bilmədən biz işgüzar əməkdaşlıqda irəliləyə bilmərik. Hər iki ölkəmizdə ticarət və investisiya agentliklərinin təşviqi onun məsələlərinə diqqət yetirməlidir.

- Azərbaycan tərəfinin yanaşmasına görə, Bratislava enerji, xüsusilə yaşıl enerji, turizm, tranzit daşımaları sahəsində Bakı ilə daha yaxından əməkdaşlıq etməkdə maraqlı ola bilər. Bu sahələrdə ölkələrimiz üçün əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinə əlverişli zəminlər var. Sizin dəyərləndirməniz necədir?

- Enerji sahəsində daha sıx əməkdaşlıq potensialı mövcuddur. Bizim enerji sahəsində strateji əməkdaşlığa dair Aİ-Azərbaycan Anlaşma Memorandumumuz var, Həmrəylik halqası haqqında Memorandum var, Azərbaycandan Aİ-yə elektrik kabelinin çəkilməsi haqqında Anlaşma Memorandumu var. Biz enerji sektorunda irəliləyiş üçün hər iki tərəfdən siyasi iradə və dəstək görürük. Xam neftə gəlincə, mən böyük problem görmürəm. Azərbaycan xam neftini Avropaya və bu ildən başlayaraq Slovakiyaya çatdıran resurslar və infrastruktur var. Mən qazla bağlı daha böyük problem görürəm. Aİ-nin qaza real ehtiyacı çox təxmini rəqəmlər gətirməklə, ildə 600 milyard kubmetrdən çoxdur. Bunun təxminən yarısı Aİ ölkələri idxal etməlidir. Yaxın vaxtlara qədər, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən əvvəl, Aİ-nin bütün qaz idxal həcminin təxminən 50%-i Rusiyadan gəlirdi. Enerji böhranına qərq olan və Rusiya qazından asılılığı azaltmaq istəyən Aİ yaşıl enerji, enerji səmərəliliyi üçün transformasiyanı sürətləndirmək, həmçinin qaz idxalı mənbələrini və marşrutlarını diversifikasiya etmək qərarına gəlib. Azərbaycan Aİ-nin enerji strategiyasında mühüm rol oynayır. Bizim tez-tez qarşılaşdığımız və qarşıya qoyduğumuz cari məsələ bütün dəstəkləyici bəyanatlarımızı və istəklərimizi praqmatik addımlara çevirmək və maraqlı tərəfləri bir araya gətirməkdə irəliləməkdir. Cənub Qaz Dəhlizinin nəql imkanlarının genişləndirilməsi, eləcə də yeni qaz həcmlərinin qazılmasının genişləndirilməsi böyük investisiyalar tələb edir. İnanıram ki, bu, tezliklə həllini tapacaq.

- Slovakiya turizm ölkəsi kimi də tanınır. Bu sahədə uğur qazanan ölkənin səfiri kimi Azərbaycana bu sahəylə bağlı nə kimi tövsiyyələrinizi verərdiniz?

- Slovakiyadan və digər Aİ-yə üzv ölkələrdən Azərbaycana turizm daha çox inkişaf edə bilər, o zaman ki, Bakıya uçuşlar həyata keçirən aviaşirkətlərlə bağlı rəqabət artar. Birincisi, Bakı ilə Avropa paytaxtları arasında kifayət qədər birbaşa reys yoxdur, ikincisi, bu marşrut üzrə uçuşları təmin etmək üçün kifayət qədər təyyarə layneri yoxdur. Müxtəlif ölkələrdən gələn təyyarələr üçün rəqabət üçün səmanın açılması aviabiletlərin qiymətlərini aşağı salmağa və səyahət etməyi sevən tələbələr və aşağı gəlirli insanlar üçün turizmi daha cəlbedici etməyə kömək edərdi. Digər bir məsələ Azərbaycanın tarixi yerlərini və təbiət gözəlliklərini istiqamətləndirici xətlər vasitəsilə turistlər üçün daha əlçatan etməkdir - yollarda və tarixi yerlərdə daha çox ingilis dilində işarələr yaratmaqdır. Ola bilsin ki, Gürcüstanla tandemdə Azərbaycana turizm üçün sinergik effekt verəcək turizm paketləri təklif etmək də faydalı ola bilər. Azərbaycandan Slovakiyaya turizm də bizim istədiyimiz kimi inkişaf etməyib. Slovakiya mineral suları, spa müalicələri, orta əsrlərdən qalma tarixi qalaları və idman fəaliyyətləri ilə təbiət gözəllikləri ilə məşhurdur. Bu, Azərbaycan turistlərini kəşf etmək və araşdırmaq üçün gözləyir.

Slovakiya Azərbaycan turistləri arasında o qədər də turist radarında olmayan ölkədir. Uçuşlarla Slovakiyaya çatmaq çətin deyil. Biz əsasən Vyana ilə Bratislava arasındakı hava limanı olan Schwechat hava limanından istifadə edirik, Bratislava mərkəzindən cəmi 45 km məsafədir. Slovakiya dünyada ən çox mineral sulara malik ölkədir. Mağazalarda 50-dən çox müxtəlif içməli su tapa bilərsiniz və biz həqiqətən mineral sular və spa ilə tanınırıq. Turist bələdçisini oxuduqda, Slovakiyanın dünyada tanınmış 33 turistik yerdən 32-nin olduğunu görə bilərsiniz. Dənizdən başqa bütün turistik yerlərimiz var. Avropada ən çox sayda orta əsr qalaları, abidə kilsələri və kafedralları, müxtəlif memarlıq üslublu tarixi şəhər meydanları, yüksək dağlar, göllər, çaylar, mağaralar, 75 qış xizək kurortu və s.

- Slovakiya ilə Azərbaycan arasında təhsil, mədəniyyət və elmi tədqiqatlar sahəsində əməkdaşlığın perspektivini necə görürsünüz?

- Slovakiya artan innovativ potensiala malik ölkədir. Yüksək mühəndislik potensialına görə bir çox qərb şirkətləri Slovakiyanı yüksək texnologiyaların investisiya məkanı kimi seçib. Slovakiya adambaşına ən çox avtomobil istehsal edən ölkədir, ildə məcmu olaraq 1,5 milyon avtomobil. Siz Slovakiyada Volkswagen, Peugeot, Citroen, KIA, Range Rover, Volvo istehsalında tapa bilərsiniz. Yüksək yerli məzmunlu bütün istehsal. Yeniliklər, digərləri ilə yanaşı, ilk dünya uçan avtomobilinin (cənab Dusan Kleinin tikinti studiyası) tikintisi və istehsalında da öz əksini tapıb. Slovakiya Azərbaycanla Vişeqrad Dördlüyü formatı (Slovakiya, Çexiya, Polşa, Macarıstan) layihəsində - TechBridge layihəsində bütün ötən və bu il fəal iştirak edib. Bu fəaliyyət V4 ölkələri və Azərbaycan startaplarını bir araya gətirərək, Azərbaycanın gənc tədqiqatçılarına və innovatorlarına öz innovativ ideyalarını Avropa bazarına çıxarmağa kömək edir. Slovakiya, Vişeqrad Sədr ölkəsi kimi (1 iyul 2022-ci il – 30 iyun 2023-cü il) iyun ayında Bakıda enerji problemləri və 4-cü Sənaye İnqilabı çağırışları üzrə V4+Azərbaycan seminarı təşkil edib. V4 ölkələrindən ekspertlər iştirak ediblər. Mədəniyyətə gəldikdə. Biz Slovakiya mədəniyyətini Azərbaycan xalqına daha çox çatdırmaq istərdik. Biz bu ildən Slovakiya-Azərbaycan diplomatik əlaqələrinin 30 illik yubileyi ili kimi bir sıra mədəni tədbirlərin təşkili üçün istifadə edirik. Biz uşaqlar üçün Slovak animasiya filmləri həftəsi (fevral), BIB qrafik sərgisi (mart) təşkil etdik, noyabrda Slovak – Azərbaycan poçt markasını buraxacağıq, Slovak qrafika teatr plakatlarının növbəti sərgisini hazırlayacağıq və s.

Təhsil baxımından. Azərbaycanlı tələbələrin Slovakiyada təhsil alması üçün Slovakiya hökumətinin təqaüdləri çox deyil. Amma biz azərbaycanlı tələbələri Slovakiya universitetlərində təhsil almaq üçün Bratislavada Beynəlxalq Vişeqrad Fonduna müraciət etməyə həvəsləndirməyə çalışırıq. Slovakiya və Azərbaycan universitetləri arasında bəzi əməkdaşlıq memorandumları mövcuddur, lakin bu əməkdaşlığa hər iki tərəfdən daha çox diqqət yetirilməlidir.

- Slovakiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlərə təsir edən əsas çağırışlar hansılardır? Hər iki dövlət onları aradan qaldırmaq üçün necə çalışır?

- Slovakiya və Azərbaycan dost ölkələrdir. Münasibətlərimizin daha da intensivləşməsi üçün heç bir maneə yoxdur. Məsələ ondadır ki, biz konkret potensialın müəyyənləşdirilməsinə daha çox diqqət yetirməliyik. Biz imkanları daha çox "qazmalı" və "kəşf etməliyik". Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, işimizə sistemli bir yanaşma inkişaf etdirməyə davam etməliyik və sözdə birdəfəlik müqavilələrlə kifayətlənməməliyik.

- Rusiya-Ukrayna müharibəsində Slovakiyanın mövqeyi necədir və bu, Azərbaycan və regionun digər ölkələri ilə münasibətlərə necə təsir edir?

- Biz Rusiyanın təcavüzünü qətiyyətlə pisləyirik və Ukraynanı bütün cəbhələrdə - siyasi, iqtisadi, hərbi, Ukraynaya humanitar yardımın göstərilməsi, qaçqınlara yardım və s. baxımdan dəstəkləyirik. Həmçinin, Azərbaycanın Ukraynaya göstərdiyi humanitar yardımı yüksək qiymətləndiririk. Rusiyanın Ukraynaya qarşı qəddar təcavüzü bütün Avropa təhlükəsizlik arxitekturasına təsir etdi və Avropaya inamı sarsıtdı. Rusiya beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərə hörmət etmədi və hətta Ukrayna xalqının mövcudluğunu sual altına qoydu. Bu, bizim üçün qətiyyən qəbuledilməzdir. Hətta Finlandiya və İsveç kimi bitərəf ölkələr də Rusiyanı təhlükə kimi görməyə başladılar və NATO-ya üzv olmaq üçün müraciət etməyə qərar verdilər.

Rusiya öz sərhədləri ətrafında bufer zonalar qurmağa və Rusiyanın Rusiyanı mühasirəyə almağa çalışan NATO-nun təhlükəsi altında olması haqda xəbər yaymağa çalışır. Mən NATO-Rusiya sərhədinin uzunluğuna baxmağı tövsiyə edərdim. Finlandiya NATO-ya daxil olana qədər NATO-Rusiya sərhədi cəmi 6.000 km idi. Finlandiya NATO-ya daxil olduqdan sonra təxminən 12.000 km məsafədədir. Ətrafda nə cür..., yalnız rusların aldadıcı təbliğatı.

Rusiya qonşularından maraqlarını və qavrayışlarını soruşmadan bufer zonası qurmaq istərdi. Rusiya təkid edir ki, qonşuları da Rusiyanın maraqlarına uyğun gəlməyən öz siyasətlərini həyata keçirmək üçün NATO-ya üzv olmamalıdırlar. Rusiyanın Ukraynaya qarşı əsassız təcavüzü Avropaya göstərdi ki, Rusiya Aİ-yə qarşı silah kimi enerji amilini oynaya bilər. Rusiyanın təcavüzü Avropa təhlükəsizlik arxitekturasını pozmaqla yanaşı, bütün Aİ-nin enerji konsepsiyasına da təsir etdi.

NATO Rusiyanı yenidən qiymətləndirdi və onu keçmişdə tərəfdaş kimi yox, təhlükə kimi qəbul etməyə başladı. Aİ Rusiyanın qaz təchizatından asılılığını yenidən qiymətləndirdi və yeni strategiya hazırlamağa başladı - Rusiyaya etibarlı enerji mənbəyi kimi deyil, gözlənilməz oyunçu kimi baxır. Buna əsaslanaraq, Aİ enerji səmərəliliyi strategiyasını sürətləndirməyə, yaşıl enerjiyə keçidə və Rusiya qazından daha az asılılığın yaradılmasına başladı.

- Slovakiya Avropa İttifaqındakı rolunu necə görür və Avropaya inteqrasiya və əməkdaşlıq çərçivəsində hansı təşəbbüsləri və məqsədləri dəstəkləyir?

- Slovakiya 2004-cü ildə Aİ-yə üzv olub. Biz mürəkkəb transformasiya prosesindən keçdik və Aİ-nin əsas üzv dövlətlərinin üzvü olduq. Yadımdadır ki, biz Aİ üzvü olmaqla yanaşı, həm də Şengen Müqaviləsi üzvü olmuşuq və avro valyutasını qəbul etmişik. Biz bütün digər Aİ üzv dövlətləri ilə bərabər masa ətrafında otururuq. Biz inteqrasiya proseslərini güclü şəkildə dəstəkləyirik. İnteqrasiyaya yanaşmamız ondan ibarətdir ki, milli səviyyədə daha yaxşı görülə bilən hər şey suveren dövlətin səlahiyyətində saxlanılmalıdır və Aİ səviyyəsində görülməsi daha effektiv olan hər şey AK səlahiyyətinə aid olmalıdır. Aİ-yə inteqrasiya prosesi çox canlı bir prosesdir və bir çox sahələrə toxunur – bəziləri daha həssas, bəziləri isə güzəştə getmək üçün daha çox potensiala malikdir. Yuxarıdakıları nəzərə alaraq, Slovakiya Aİ-yə daha dərin inteqrasiyanın dəstəklənməsinin tərəfindədir.

- Avropada təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi üçün hansı əlavə səylər göstərilir və Slovakiya bu səylərdə necə iştirak edir? Slovakiya və onun müttəfiqləri üçün hansı təhlükəsizlik məsələləri xüsusi əhəmiyyət kəsb edir? Bu kontekstdə Azərbaycanının Avropa İttifaqının enerji daşıyıcıları ilə təmin etməsi necə dəyərləndirilir?

- Kiçik ölkələr özlərini daha böyük qüdrətli dövlətlərin mümkün təcavüzündən qoruya bilmirlər, yalnız daha böyük formatlarda əməkdaşlığa can atırlar və beynəlxalq hüququn prinsiplərini güclü şəkildə dəstəkləyirlər. Slovakiya Aİ və NATO ailəsində özünü subay olmaqdan daha təhlükəsiz hiss edir. Slovakiya Aİ və NATO kimi “böyük ailə formatları” üçün təhlükəsiz təminat almaqdan və bütün ölkələrin beynəlxalq qanunlara uyğunluğunda israr etməkdən başqa yolla özümüzü müdafiə edə bilməz. Rusiyanın Ukraynaya qarşı etdiyi kimi beynəlxalq sərhədlərin özbaşına pozulması bizim üçün mövcudluq təhlükəsidir. Rusiya təcavüzünün Ukraynaya təsiri ilə bağlı enerji böhranı çağırışlarını həll etməyə çalışarkən Azərbaycan özünü Aİ-nin yüksək qiymətləndirdiyimiz etibarlı enerji tərəfdaşı kimi göstərdi. Azərbaycan həm də müxtəlif strateji cəhdləri olan güclərin sendviçində olsa da, öz siyasətini aparmağa, öz maraqlarını həyata keçirməyə çalışan ölkə kimi özünü göstərdi.

- Azərbaycanla bağlı təəssüratlarınız necədir? Azərbaycanda xüsusilə nələri bəyənirsiniz?

- Azərbaycan xalqının mehriban və qonaqpərvər münasibəti, qonaqpərvərliyi, hökumətin dünyəvi siyasəti, bütün dinlərə qarşı dözümlülüyü. Çoxlu təbiət mənzərələri və tarixi yerləri olan gözəl ölkə. Mədəniyyətlərin qarışığı, marşrutların kəsişməsi, bir çox aspektlərdə zəngin ənənələr. Uzun tarix və müsəlman dünyasında bir çox ilklər.

- Cənab səfir, bildiyimə görə, Slovakiya ilə ölkəmiz arasında bağ 18-ci əsrin sonlarından mövcuddur. Hələ o dövrdən slovaklar Azərbaycana gəlməyə, maraq göstərməyə başlayıb. Siz də bildiklərinizi bizimlə bölüşə bilərsinizmi?

- Slovakiya ilə Azərbaycan arasında tarixi əlaqələr 19-20-ci əsrlərin qovşağında slovakların Azərbaycan ərazisində olması Bakı şəhərinin iqtisadi, sosial və mədəni həyatında slovakların müəyyən payından xəbər verir. Bəlkə də ən əlamətdarı 18-ci əsrin sonlarından etibarən qapı-qapı satıcısı kimi dərman məlhəmləri, ədviyyatlar və məftil malları ticarəti ilə məşğul olan Slovak neftçilərinin, zəfərançıların və qalayçıların işi idi. Tədricən varlandılar və Rusiyada, eləcə də Qafqazda biznes evləri açmağa başladılar. Onlar tədricən hərbi texnika tədarükçüsü kimi formalaşa bildilər, sürətlə inkişaf edən neft sənayesinin ehtiyacları üçün məhsullar istehsal etdilər və dəmir yollarının tikintisi zamanı tinkerlikdə pay sahibi oldular. Onlarla işçini işlə təmin ediblər. Ən məşhurları arasında 20-ci əsrin əvvəllərində Bakıda 100-ə yaxın fəhlə işlədən Jozef Belonun adını çəkə bilərəm.

20-ci əsrin əvvəllərində Azərbaycanda biznes fəaliyyəti ilə bağlı iki görkəmli Slovak məmuru və texniki işçi çalışırdı. İnşaat mühəndisi Rudolf Krupec Kutasidən Bakıya dəmir yolunun çəkilişində iştirak edib, Zaqafqaziya Dəmir Yolunun səhmdarı idi. Slovakiyaya qayıtdıqdan sonra Martindəki Milli Evin ilk direktoru oldu. Veľké Rovnédən olan Alojz Kurucár Qafqazda karyera məmuru kimi çalışıb, sonra o, Qafqazın maliyyə qubernatoru olub. Doçarov qardaşları 1860-cı ildə Abşeron yarımadasında neft bulağı, daha sonra isə başqa neft mədənləri aldılar və burada Bakıda neft emalı zavodu tikdilər. Bu, ilk neft distillə zavodu idi.

Mədəni və elmi əlaqələrin bir hissəsi kimi mühüm Slovak yazıçısı Emil Boleslav Lukaç 1978-ci ildə Srdce pod Kaukazom poeziya toplusunun doğulduğu Qafqaza səfər etdi. Slovak dilinə bir neçə azərbaycanlı yazıçı və şairin - Rüstəm İbrahimbəyov, Elçin Əfəndiyev, Nizami Gəncəvinin əsərləri tərcümə edilib, Qafqaz məsələsi Bratislavadakı Komenski Universitetinin fəlsəfə fakültəsinin professoru Andrey Meliçerçikin (1916 - 19) elmi mövzusuna çevrilib. Matuş Filo 19-cu əsrin ikinci yarısı və 20-ci əsrin əvvəllərində 9 il Bakıda, eləcə də Orta Asiya ölkələrində çalışıb. O, öz bilikləri haqqında Národné noviny və Slovenské pohľady səhifələrində yazır, beləliklə, Slovakiya bölgələrinə Şərqin uzaq ölkələri haqqında xəbərlər və şəkillər gətirirdi. Myjavadan olan Peter Tvrdı (1895-96) Bakıda qızlar gimnaziyasında müsəlman dünyasında ilk qız gimnaziyalarından birinin direktoru vəzifəsində çalışıb. O, qızlar üçün orta məktəb təhsili konsepsiyasını irəli sürüb, Rusiyada və Qafqazda latın dilinin tədrisini ilk dəfə tətbiq edib. Elmi əlaqələrin bir hissəsi olaraq, Česjejovice şəhərindən olan zooloq və həkim Gejza Horváth XIX əsrin sonlarında Qafqazda üzüm filloksera ilə mübarizədə məsləhətçi kimi çalışıb. Hurbanovdan olan Jan Karol Beşe 1829-cu ildə təbiətşünas A. Humboldtla Qafqaza təlim səfərində iştirak edib.

İkinci Dünya Müharibəsi dövrü ayrıca bir fəsildir. 2013-cü ildə Bratislava yaxınlığındakı Yurada azərbaycanlı əsgərin (Çexoslovakiyanın azad edilməsində iştirak edən 221-ci Azərbaycan diviziyasının üzvü) məzarı aşkar edilib. Bratislavanın azad edilməsindən bir gün əvvəl (3 aprel 1945). Azərbaycanlılar da SNP-nin (Slovakiya Milli Üsyan) iştirakçıları olub, bir neçə partizan birləşmələrində döyüşüblər.

Alfred Nobel and Co.-nun fəaliyyəti ilə Bratislava ilə Bakı arasında əlaqə də maraqlıdır. Bu şirkət 1874-cü ildə Bratislavada dinamit fabriki (Avropada ən yaxşı təchiz olunmuş zavod) yaradılıb. Mədən və tikinti işlərində partlayıcı maddələrdən istifadə edilib. Bratislava dinamiti ilə A. Nobelin Bakıdakı mədən və neft fəaliyyəti arasında əlaqə var idi.

Müasir dövrə gəlincə, Slovakiya Bakıda səfirliyini 2019-cu ilin noyabrında açıb. 2022-ci ilin avqust ayından etibarən Slovakiyanın Bakıda iqamətgahı olan ilk səfiri mən - Milan Layçiak təyin edilib. Slovak diplomat Peter Mixalko 2021-ci ilin sentyabrında Aİ-nin Azərbaycandakı səfiri təyin edilib.

Slovakiyalı İvana Fernandez Duarte Tbilisidə Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyasının Cənubi Qafqaz ölkələri, o cümlədən Azərbaycan üzrə regional nümayəndəsi kimi çalışır. 2016-2021-ci illərdə Bakıda AYİB-in (EBRD) regional direktoru vəzifəsində çalışıb. Slovak Roma Katolik yepiskopu Mons. Vladimir Fekete 2009-cu ildən Bakıda on Don Bosko ordenli (salesiyalılar) dindar qardaşı və bir dindar bacısı Tereza Ana ilə birlikdə Bakıda işləyir. Salesians yerli kilsənin qayğısına qalır, Məryəm yardım mərkəzini idarə edir, maarifləndirici tədbirlər, uşaqlar üçün yay düşərgələri və bir sıra mədəni tədbirlər təşkil edir. Azərbaycanda yeganə Roma Katolik kilsəsi (Məryəm Ana Kilsəsi) Bakıdadır.

Təcrübəli katoliklərin ümumi sayı 500-ə yaxın təxmin edilə bilər. Azərbaycan-Vatikan münasibətlərinə gəlincə, Müqəddəs Ata II İohann Pavel 2002-ci ilin mayında və Müqəddəs Ata Fransisk 2016-cı ilin oktyabrında ölkənizdə səfərdə olub. Azərbaycan 2012-ci ildə Vatikan ilə konkordat imzalayıb, 2022-ci ilin dekabrında Azərbaycan Vatikanda səfirliyini açıb. Vatikan Ankaradakı rahiblikdən Azərbaycan ilə əlaqələri əhatə edir. H.Əliyev adına Azərbaycan Fondu Vatikanın mədəniyyət abidələrinin, xüsusən də Cənubi Qafqaz və Azərbaycanla bağlı sənədlərin olduğu arxivlərin yenidən qurulmasında iştirak edir.

Laçın SƏMLA 

AzPolitika.info