DİKTATORLAR VƏ NÜVƏ SİLAHI... - Barı, yırtıcı heyvanlardan ibrət götürünl!
Şəmsəddin Mənsuroğlu
“Dövlətin nüvəsi varsa güclüdür, söz sahibdir”
“Dünyanı Allahın yaratdığı uşaqların yaşayacağı
yerə çevirə bilməsək, qaranlığa qərq olarıq.
Biz ya bir-birimizi sevməli, ya da ölməliyik.”
ABŞ-nin 36-cı Prezidenti Lindon Conson
Yer kürəsinin zəngin və bərəkətli üzündə hamıya yer var. Hamı orada dolana və yaşaya bilər. Dünyaya açılan bu yol aşırımlı və ziqzaqlı olsa da, hər birimizə bəs edir. Amma bu geniş dünyada həddi aşıb yolunu azmışlar da, az deyil . Paxıllıq, qisas hissi və xəbisliklə qəlbləri zəhərləyib bəşəriyyətin əmin-amanlığına qənim kəsilən liderlərin olması acı təəssüf doğurur. Nahaq qanlar tökülür. Güc tapıb bu çətinliklərdən çıxmaq istəsək də, alınmır. İnsan oğlu bəzən Allahın yaratdığı möcüzələrə heyrət edib, çox düşünüb daşınsa da, Onun hikmət və qüdrət nişanələrini anlamır, dərk etmir. İnsanlığın bəlkə də, ağıldan çox insanpərvərliyə, xeyirxahlığa ehtiyacı var. İnsanlığa xas dəyərlər itdikcə yer üzündə zorakılıqlar tüğyan edir, qaçqınlıq və köçkünlük, miqrant həyatı adi hala çevrilir...
Təyyarənin ixtirası, radionun və telefonun kəşfi insanları bir az da bir-birinə yaxınlaşdırdı. Bu kəşflər də təbiətcə bizdən xeyirxahlıq tələb edir, ümumi maraqlar və ictimai həmrəylik naminə vahidliyimizi zəruri edir. Kim bu dəyərlərə riayət edə bilirsə, onun səsi günahsız qətlə yetirilənlərə, rezin qayıqla Aralıq dənizində batanlara, haqsız məhbus həyatı yaşayanlara və işkəncələrə məruz qalanlara gedib çatacaq. Haqlı insanları, haqq deyib haray qoparan xalqları dinləmək, onların dərdlərinə şərik olmaq imandandır. Müasir anlamda ifadə etsəm, inkişaf etmiş ölkələr inkişaf etməkdə olan ölkələrə dəstək olmalıdırlar! Yoxsa, gedəcəyimi istiqamət bilinməz!
Vikipediyada dünyanı idarə etmiş diktatorlar barədə ətraflı məlumatlar yer alıb. Onların hamısı artıq bu fani dünyanı tərk edib, ölüb gediblər . Xalqdan qamarladıqları hakimiyyət isə yenə xalqa -sahibinə qayıdıb. Qəddar, amansız və kobud insanların liderlik etdikləri dövlətlərdə qərar tutmaq, haqsızlıqlara və ədalətsizliklərə tab gətirmək də çox çətindir. Belə neokolonial siyasi təfəkkürə və qeyri-ciddi diplomatiyaya xas dövlətlərin əsarəti altında olan xalqların hüquq və azadlıqları tez-tez pozulur, qaba rəftarla müşayiət olunan davranışlar müstəqillk məvhumunu ayaq altına atır, kiçik dövlətlərin vətəndaşlarına “heyvan” kimi baxılır, əsarət altında olan ölkələri diktatorlara xas, sərt metodlarla idarə etməyə üstünlük verilir. Belə qəlbsiz və mərhəmətsiz liderlərdən, maşın düşüncəsinə malik robot idarəçilik ”ustalarından” uzaq durmaq gərəkdir.
Böyük Britanyanın dövlət və siyasi xadimi, hərbi jurnalist və yazıçı (1874-1965) Uinston Çörçill diktatorlar siyahısının ilk sırasında Hitlerlə bir cərgədə qərar tutan Stalin haqqında görün nə yazır: “Rusiyanın sınağa çəkildiyi ağır illərdə ensiklopedik siyasi və hərbi ağıla malik, məğlubedilməz sərkərdə Stalinin bu ölkəyə rəhbərliyi böyük xoşbəxtlik idi. O, görkəmli şəxsiyyət kimi zamanın dəyişən və tarixin qəddar vaxtlarında hamıya görk və örnək olacaq sivil fəaliyyət nümayiş etdirə bilirdi. Stalin heç kimə xas olmayan enerjiyə, əyilməz iradəyə malik, söhbət əsnasında həmin dövrün tələbinə uyğun sərt , bəzən də amansız siyasi bir persona kimi tarixdə xatırlanır. Hətta Böyük Britaniya Parlamentində ərsəyə gəldiyim mən də, onun sözlərinə qarşı bir arqument tapıb qoya bilmirdim. O, böyük yumora xas sərkərdə və lider olmaqla yanaşı, həm də istehzalı və kinayəli xarakterə malik idi. Müzakirələrdə söylənilən fikirləri dəqiq anlayardı, əlavə şərhə ehtiyac duymazdı. Bu keyfiyyətlər Stalində o qədər güclü idi ki, dövlətlərin və xalqların bütün dövrləri üçün onun əvəzolunmaz və təkrarolunmaz lider kimi dəyərləndirilməsi şəksiz olurdu. Stalin hər birimizə xoş təəssürat bağışlayardı. O, dərin, hər cür panikadan, qəfil qorxu hisslərindən uzaq idi. Hətta çətin anlarda, çıxılmaz və ekstremal vəziyyətlərdə ustalıqla çıxış yolu tapardı. O, məğlubedilməz və qeyri adi bir şəxsiyyət kimi hörmətə və ehtirama layiq idi. Böyük bir imperiyanı yarada və onu özünə tabe edə bilmişdi. Dünyada onun bərabəri olmayıb. Rusiyanı xışla(kotanla) qəbul edib, nüvə silahı ilə təhvil vermişdi...”
Bir anlığa qoca tarixin 1830-cu illərində polyak xalqının əzab və işgəncələrə, zülmə məruz qalması barədə səhifələrini gözümüzün önünə gətirək. 1832-ci ildə Polşanın Rusiya, Prussiya və Avstriya tərəfindən bölünməsindən onilliklər ötüb və həmin dövrdə polyakların öz azadlıqları uğrunda üsyanı ruslar tərəfindən qəddarlıqla yatırılmışdı.
Polyak yazıçısı, şairi və dramatrurqu, polyak milli azadlıq hərəkatının iştirakçısı, siyasi publisist, XIX əsr Dünya Ədəbiyyatına böyük töhfələr verən, (O, Belarusiyada anadan olmuş, 26.XI.1855-ci ildə Türkiyədə, indiki Beyoğluda vəfat etmişdir) müasir Polşa millətçiliyinin atası Adam Bernard Mitskeviç Polşanı “Millətlərin Məsihisi” adlandırmışdı. “Polşanın dəhşətli əzabları Məsihinin fədakarlığı ilə müqayisə ediləcək və bəşəriyyətə nümunə olacaq qəhrəmanlıqdır”, - deyə vurğulamışdı.
“Polşa Məsihi kimi ölümdən dirilib qayıdacaq”- deyirdi. Yazıçı özünü milyon sayırdı. Milyonlarla insanın iztirablarını çəkdiyinə görə “Mən, milyonam” qənaətinə gəlirdi.
Keçmiş və müasir dünya sanki mütləq gücə sahib diktator liderlər tərəfindən idarə olunu(b)r. (Diktator, Qədim Romada xarici və daxili təhlükəyə qarşı senat tərəfindən təyin edilən və qeyri-məhdud ixtiyar və səlahiyyətə malik olan şəxsə deyilərdi. ( e.ə.509-cu ildə) Diktator latın dilində “mən dedim” və yaxud “belə istəyirəm” , “belə olmalıdır” mənasını verir. Belə rejimlərdə hüquq və azadlıqlar sərt şəkildə boğulur və ya ləğv edilir...)
Nobel mükafatı laureatı, Kolumbiya yazıçısı Qabriyel Markes “Patriarxın payızı” əsərinin sujeti ilə bağlı yazır: “Qələmə aldığım əsərə (“Patriarxın payızı”nı nəzərdə tutur) heç ad da qoymamışdım. İş çox ləng gedir, nəsə mane olurdu. Kitab diktatorun həyatından bəhs etdiyi üçün vəzifəsindən devrilmiş və məhkəməyə verilmiş diktator məhkəmə prosesi zamanı öz həyatından danışmalıydı. Bu ideyanı Soso Blankanın Havanadakı məhkəmə baxışı zamanı əldə etmişdim. Mənə elə gəlirdi ki, indi bu cür məhkəmə gedişatı təkrar oluna və Kuba inqilabı bunu özünə rəva görə bilməzdi. Bu hadisə inqilabdan dərhal sonra, Xalq İnqilabı məhkəmələri yaradıldıqdan az sonra baş vermişdi. Kuba inqilabı bəşər tarixində, bəlkə də, yeganə inqilab idi ki, onun gedişində xalq heç kəsi edam etmək istəmədi, küçəyə axışaraq ədalət hökmünü özbaşına icra etməyə cəhd göstərmədi. Lakin ölkədə hərbi “cinayətkarlar” vardı, onlar xalq məhkəməsinin hökmü ilə ölümə göndərilməliydi ki, sonralar heç kəs deyə bilməsin ki, ölkə sallaqxanaya çevrilib.
Belə bir vəziyyətdə Kuba inqilabı müstəsna bir işə - Batistanın generalı Soso Blankanı edam etmək qərarına gəlmişdi. O, nikaraqualı general Samosanın yolu ilə gedirdi...
Soso Blankanın işinə bütün dünya jurnalistlərinin iştirakı ilə açıq məhkəmə prosesində baxılırdı. Bu, həyatımda gördüyüm ən müdhiş mənzərələrdən biri idi. Onu stadionda mühakimə edirdilər. Müqəssir-diktator, ittihamçılar və məhkəmənin bütün üzvləri ilə birlikdə stadionun ortasında durmuşdu. Boks yarışlarında olduğu kimi stadion izləyicilərlə dolu idi. Stadionun həndəvərində cürbəcür içkilər və yeməklər satılırdı. O dövrün fahişələri stadiondan çıxanlara xidmətlərini təklif edirdilər. Məhkəmə səhərəcən çəkdi. Hər şey lap yarmarkadakı kimi idi, əsl gəzintiyə oxşayırdı...
Məhkəmə axşam saat 7-də başlandı və səhər saat 6-da başa çatdı. Müttəhim ölümə məhkum edildi. Onun törətdiyi bütün qanlı cinayətlər, amansız əməlin qurbanları qohumları da məhkəməyə dəvət olunmuşdu. Qara geyinmiş yüzlərlə qadın qarşımızdan keçib gedirdi, sanki, hər şey əvvəlcədən bir ssenari üzrə hazırlanmışdı. Bütün bunlar - gördüklərim və seyr etdiklərim dəhşət idi. Həmin gecə məni çox sarsıtmışdı. Kirimişcə yerimdə oturub, diqqətlə qulaq asırdım. Ölüm hökmü oxunan zaman mən fotoqraflarla birlikdə müttəhim Blanka ilə üzbəüz durmuşdum. Ölüm hökmü oxunanda onun sifətində bircə əzələ belə tərpənmədi. Amma hakim hökmü elan edərkən «ölüm» sözünü işlədəndə, diktatorun dizləri titrəməyə başladı... Bu, əsərim üçün tapıntı idi... Elə həmin andaca düşündüm: “Diktatorlar qorxaq olurlar”. Mənim çoxdan bəri axtardığım “diktator” tapılmışdı, həsrətində və bitirməkdə olduğum kitabın sujeti artıq bəlli oldu. Diktator mühakimə olunurdu...
Diktatorları yaxından görmək məqsədilə İspaniyanın diktator lideri Franko ilə də görüşmək, hətta qəbuluna düşmək istəyirdim. Yəqin, düşə də bilərdim, ancaq izah edə bilməzdim ki, onu nə üçün görmək istəyirəm. Axı, nə cür deyəydim ki, mən bu “köpəkoğlu” haqda kitab yazıram”.
Əsərin müəllifi daha sonra yazır: “Diktatorlar haqqında çox yazılanları, məktubları, bioqrafiyaları, reportajları oxumuşam. Özüm yazmağa başlayanda həmin faktlara, real hadisələrə büsbütün göz yumaraq, yalnız diktatura rejminin mexanizmini təşkil edən “qayda-qanunlardan” istifadə etməyə çalışırdım. Çalışırdım ki, qəhrəmanım real diktatorların heç birinin əks tayı olmasın, lakin hamısına oxşasın...”
Tarixə nəzər yetirdikdə, diktatorların öz fərdi prototipləri olur. Məsələn, Anastasia Samosanın (Nikaraquanın 1967-1979-cu illəri əhatə edən 44 və 45-ci Prezidenti ) heç bir təhsili olmayıb. Gəncliyində iri buynuzlu heyvanlara çobanlıq edib.
Onun hakimiyyətdə olduğu dövrdə əhalinin ümumi savadlılığı 11% təşkil edib. Əslən hindli olub. 25 yaşında olrduya qatılıb. İkihücrəli qəfəsi məhz o, qoca Samosa ixtira etmişdi. Qəfəsin bir hücrəsinə yırtıcı heyvan – pələng, digərinə isə siyasi dustaqları salırdı. Bu qəfəs onun bağında qoyulmuşdu və evinə gələn qonaqlar bu vahiməli səhnəni izləyərək qəfəsin yanından keçib getməli olurdular.
Venesuelanın Prezidenti Xuan Visente Qomes isə fərqli və nadir xaraketerə malik olub. Venesuelalılar ona bəraət qazandırmışdılar. Başqa sözlə desək, onun vəhşiliklərini, törətdiyi cinayətləri yadda saxlasalar da, onun xarakterindəki milli xüsusiyyətləri unutmamışdılar. Çünki o, doğrudan da, intuitiv ağlı (həssas, məntiqi mühakiməyə əl atmadan həqiqəti duymaq, hadisələrin mahiyyətinə nüfuz edə bilmək) və eldən gələn qəribə müdrikliyi ilə seçilirdi.
Çili dövlət və hərbi xadimi, diktator Avqusto Pinoçet diktatorlara belə qiymət verir: “Tarix göstərir ki diktatorların sonu çox pis olur”. O, “mən diktator deyiləm, sadəcə mənim sifət cizgilərim belədir”- deməklə əməllərinə bəraət qazandırırdı.
Azad ensiklopediyanın vikipedik məlumatına görə ötən əsrin diktatorları arasında Adolf Hitler, Karlis Urmanis (Latviyanın prezidenti, 4 dəfə baş nazir olub), Benitto Mussolini, İosif Stalin olub.
Fransisko Franko (İspan diktatoru) sağlığında Yuli Sezar, Böyük Kral, Əfsanəvi Sid, II Filipp və digər dahi şəxsiyyətlərlə müqayisə olunardı. Ölümündən sonra isə o, qəddar diktator kimi yadda qaldı. O, Stalin və Hitler kimi despotlarla eyni cərgədə dururdu.
Antonio di Salazar (Portuqalyanın baş naziri) , Nikolay Çauşeski (Ruminya kommunist partiyasının baş katibi) , Ənvər Xoca (Albaniyanın siyasi lideri, ölkəni Stalin rejimi ilə idarə edib), İosif Broz Tito (Yuqoslaviya) , Fidel Kastro (Kuba), Avqusto Pinoçet (Çilinin sabiq Prezidenti) , Kim İr Sen (KXDR-nin banisi) , Mao Tsezedun (Çin) , Çan Kay Şi (Çin Resbulikasının Prezidenti, generali- simus), Muammer Qəddafi (Liviyanın dövlət başçısı) , Jan Bedel Bokasso (Mərkəzi Afrika Respublikasının Prezidenti) , Səddam Hüseyin (İraq) , Hafiz Əsəd (Suriya) və digərlərini də diktator liderlər adlandırırlar...
Azərbaycan xalqının 30 il ərzində erməni nasistlərinin insanlıq əleyhinə olan xüsusilə ağır cinayətlərini, nadir amansızlıqlarını, qeyri insani rəftarlarını Xocalıda, Kəlbəcərdə, Zəngilanda, Xocavənddə və.s digər işğal olunmuş ərazilərdə QƏTLİAMını xatırlayaq... BMT qəbul etdiyi qətnamələrinin icrasına susqunluq nümayiş etdirdi. 30 il ərzində çəkdiyimiz iztirablara kim şərik ola bildisə, kim yanımızda durdusa, Tanrı da onun yanında oldu. Qələbəmizə sevinənlər dostlarımız idi... Son nəticədə Ermənistan Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əzmkarlığı qarşısında duruş gətirə bilməyib hüzurunda boyun əydi, təslim olması haqda üç tərəfli saziş imzalandı...
Xalqımız uzun illər mistik təfəkürlü dünyanın mütləq gücə maik liderlərinin vandal davranışlarının, soyqırım niyyətli əməllərinin girovuna çevrilib. “Verilən qurbanlar millətimizin dözümlülüyünün xilası olacaq”- şüarları işimizi çətinə salmışdı... Şuşanın işğalı, Xocalı, Kəlbəcər, Malibəyli, Quşçular qətliamı (1992) , Qaradağlı (Xocavənd R-NU 1992.17.02) , Ağdaban soyqrımı (1992.08.04), Başlıbel (1993.02.04;08) faciələri Müstəqil Azərbaycanın qanlı tarixində heç vaxt unudulmur və heç vaxt unudulmayacaq!
İkinci dünya müharibəsindən sonra nüvə silahının kəşfi hər şeyi dəyişdi. Hirosimadan sonra bəşəriyyət bir az da qorxuya düşdü. Patriotizm şovinst ultramillətçiliyə çevrildikcə problemlər münaqişələrə zəmin yaratdı. Millətçilik dəhşətli müharibələrə dəhliz açdı və ona dəstək verən dövlətlər də tapıldı. Özəl maraqlar bəşəri maraq və dəyərləri üstələdi. “Hansı dövlətin nüvəsi varsa , güclüdür və söz sahibidir”. İndi də diktatorlar nüvə silahlarından istifadə ilə dünyaya barmaq silkələyib, hədələyirlər...
1964-cü ildə Amerika prezdentliyinə namizəd Lindon Consonun seçki kompanyası ərəfəsində məhşur “Deyzi” reklamı televizya tarixində ən uğurlu reklam çarxı və təbliğat nümunəsi idi. Reklam televizyada yalnız bir dəfə göstərildi, amma böyük təbliğata çevrilib KİV-də səs-küyə səbəb oldu. Klip balaca bir qızcığazın əlindəki çobanyastığı çiçəyinin ləçəklərini bir-bir sayıb qoparmağı ilə başlayır. Lakin balaca qız sayıb 10-a çatanda klipdəki kişi səsi tərsinə - 10,9,...sıfıra çatanda ekranı nüvə partlayışı bürüyür. Sonra przdentliyə namizəd Conson Amerika xalqına müraciət edir: “Bu, seçimdir. Dünyanı Allahın bəxş etdiyi uşaqların yaşayacağı bir yerə çevirək, yoxsa hamımız qaranlığa qərq olacağıq. Biz ya bir-birimizi sevməli, ya da ölməliyik.” Prezidentliyə namizədin xalqa belə bir müraciəti həm də dünyaya mesajı və siyasi müdrikliyi idi.
Lakin “Deyzi” reklam çarxında Consonun qaldırdığı məsələ 1964-cü illə müqayisədə bu gün daha aktualdır. Terrorçulara xas xarakterik cəhətlər var. Onlar məqsədlərini nəzarətdə saxlamaqda ustadırlar. Az adam öldürür, amma milyardlarla adamı vahiməyə salır, Avropa Birliyi və Birləşmiş Ştatlar kimi nəhəng dövlətin siyasi strukturlarını silkələyə bildilər. 11 sentyabr 2001-ci ildən başlayaraq hər il terrorçular tərəfindən ümumilikdə 25.000 adam öldürülür (əsasən İraq, Əfqanıstan, Nigeriya və Suriyada). Müqayisə üçün hər il yol qəzalarında 80.000 avropalı, 40.000 amerikalı, 270.00 çinli və ümumilikdə dünyada 1,25 milyon adam həlak olur. Diabet üzündən ildə 3,5 milyon adam dünyasını dəyişir, ətraf mühitin çirklənməsindən ildə 7 milyon adam ölür. Yaxşı, bəs biz niyə xəstəliklərdən də çox, terrorizmdən qorxuruq?
Sözün hərfi mənasından göründüyü kimi, terrorizm siyasi vəziyyəti dəyişib, maddi ziyan vurmaqdan çox, əhali arasında vahimə, qorxu yaymaq üçün tətbiq edilən hərbi strategiyadır. Bu, demək olar ki, həmişə düşmənə maddi ziyan vura bilməyən, zəif və cılız təfəkkürlü transmilli mütəşəkkil dəstənin törətdiyi cinayətlərin xüsusilə ağır növüdür. Təbii ki, istənilən hərbi fəaliyyət qorxu yayır. Terrorçuluqda qorxu əsas hekayətdir. Terrorçuların həqiqi gücü ilə onların törətdiyi əməlin ictimai təhlükəlilik dərəcəsi arasında heyrətamiz dərəcədə böyük qeyri-mütənasiblik var.
Siyası vəziyyəti zorakılıqla dəyişmək həmişə asan və hamıya nəsib olmur. 1 iyul 1916-cı ildə Somi (Fransa ilə İngilətərə arasında gedən döyüş) döyüşünün birinci günündə 19.000 Britaniyanın əsgəri öldürülmüşdü, 40.000 əsgər isə yaralanmışdı. Noyabrda döyüş başa çatanda, hər iki tərəfdən milyondan artıq əsgər itirilmişdi. Lakin bu dəhşətli qırğın Avropada siyasi qüvvələr nisbətini dəyişmədi. Somi hücumu ilə müqayisədə terrorçuluq bu gün xırda məsələ olsa da, gələcəkdə nüvə terrorizmi, kiberterrorizmi və bioterrorizm artıq ciddi təhlükəyə çevrilir. Bu mənada dünya liderlərindən və hökumətlərindən daha qətiyyətli addımlar atmaq tələb edilir. Məhz elə ona görə də, biz belə hipotetik ssenariləri adi, indiyə qədər gördüyümüz terror hücumlarından fərqləndirmək üçün çox ehtiyatlı olmalıyıq. Terrorçuların bir gün əllərinə nüvə bombası keçirəcəyi və Nyu-York, Berlin şəhərlərini hətta Eyfer gülləsini də dağıdacağı qorxusu real görünür.
Sonda: Daş dövrü qəbilələrinin də əxlaq kodeksi olub. On səkkizinci əsrin sonlarında ilk avropalı mühacirlər Avstraliyaya gəlib çatanda, oradakı aborigen qəbilələrin yaxşı inkişaf etmiş etik dünyagörüşü olduğunun şahidi olublar. Alimlərin qənaətinə görə bəşəriyyətin yaranmasından əvvəlki milyon il boyunca hökm sürən təkamül dövründə əxlaqın dərin kökləri olub. Bütün sosial məməlilərin - canavarlar, delfinlər və meymunların təkamülə uyğunlaşmış, qrup birliyini təmin edən yazılmamış əxlaq kodeksi olub. Məsələn, canavar balaları bir-birilə oynayanda "ədalətli oyun" qaydalarına riayət edirlər. Əgər canavar balası digərini həddən artıq bərk dişləyərsə və ya arxası üstə qalmış, yaxud təslim olmuş balanı dişləməkdə davam edərsə, o biri balalar onunla bir daha oynamır.
Şimpanze dəstəsində dominant üzvlərin daha zəiflərin əmlak haqqına hörmət etməsi də diqqət çəkir. Əgər cavan dişi şimpanze bir ədəd banan tapırsa, alfa erkək (yəni dəstə başçısı) bunu onun əlindən almaqdan vaz keçəcək. Yox, əgər bu qaydanı dəstə başçısı pozarsa, böyük ehtimalla alfa öz statusunu itirəcək. Meymunlar nəinki zəif dəstə üzvlərini istismar etməkdən çəkinir, bəzən onlara aktiv şəkildə kömək göstərərək xeyirxahlıq edirlər.
Qədim Orta şərqdə yaşayan homo sapienslər arasında da(zəkalı varlıq), "Öldürmə!" və "Oğurlama!" ehkamları-Şumer dövlətləri üsuli-idarəsində, Misir fironlarının və Babilistan imperiyasının hüquq və əxlaq kodekslərində yer tutan məşhur maddələr sayılardı.
İri, inkişaf etmiş ölkələrdə dövlətin siyasi, hüquqi və iqtisadi sistemlərin əsaslarını təsbit edən, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsini özünün ali məqsədi hesab edən, ona zəmanət verən konstitusiyalar, habelə BMT-nin nizamnaməsi dövlətlərin bir-birilərilə necə davranması üçün təkmil bir əxlaq kodeksidir. Amma xalqın iradəsini ifadə edən Ali normativ hüquqi aktlara və hamılıqla tanınan normalara, habelə beynəlxalq öhdəliklərə dövlətlərin əməl etməməsi acı təəssüf doğurur. Barı, məməlilərdən, yırtıcı heyvanlardan ibrət götürsünlər!...
Son yazılar
Обзор на EPOS GTW 270 Hybrid
Они доступны только в этой цветовой гамме из оружейного металла. Обновление 22 апреля, 10:03 утра по восточному времени: EPOS выпустила обновление прошивки для GTW 270, доступного через программное обеспечение Gaming Suite на ПК, которое обеспечивает одновременное Bluetooth и беспроводное подключение к его ключу USB —C. Вы можете переключаться между режимами, нажав кнопку на ключ. Компания говорит, что теперь он доступен. Гибридные наушники GTW 270 стоимостью 199 долларов от аудиокомпании EPOS, насколько мне известно, являются первыми по — настоящему беспроводными наушниками, созданными для игр, но сами наушники не являются самой большой точкой продаж. Приемник Bluetooth USB-C, который поставляется с наушниками, получает это различие. Он намного компактнее, чем стандартные USB-ключи размером с флэш-накопитель, входящие в комплект многих гарнитур. Он также более способен работать с кодеком aptX low latency (aptX LL), который обеспечивает хорошее звучание звука без заметной задержки. Используя приемник, гибрид GTW 270 может быть особенно хорош для быстро развивающихся игр, где звуковые сигналы имеют значение для успеха; но на самом деле, это приятно иметь для любого названия. Однако есть одна проблема: микрофоны не работают, когда вы слушаете звук через приемник USB-C. (Однако встроенные микрофоны наушников работают, когда они подключены к устройству через Bluetooth.) Гибрид EPOS GTW 270 Вот звезда шоу. Это больше зависит от технических ограничений aptX, чем от принятия решений EPOS. Чтобы определить приоритет полосы пропускания для качества звука и быстродействия, при прослушивании с помощью ключа USB-C активен только канал воспроизведения. Это потенциальный разрыв сделки для некоторых геймеров, которые, возможно, захотят перейти в голосовой чат с друзьями на своих консолях. Но к чести EPOS, задержка между ключом и наушниками действительно кажется несуществующей. Эти бутоны цвета оружейного металла имеют простой, сдержанный дизайн, чтобы они не слишком высовывались из вашего уха. Они не слишком тяжелые, и посадка удобная, благодаря сменным силиконовым ушным наконечникам, которые помогают получить хорошую герметичность в ухе. Что касается элементов управления, у них есть только одна многофункциональная кнопка, которая обрабатывает приостановку и возобновление музыки, смену треков, а также прием телефонных звонков. Другими словами, без ключа USB-C они не являются чем-то особенным. (EPOS действительно делает версию за 169 долларов без ключа.) Для общего использования — например, для телефонных звонков или музыки — вы можете получить больше, потратив меньше, если посмотрите некоторые из вариантов в руководстве по покупке доступных беспроводных наушников моего коллеги Криса Уэлча. НАШ ОБЗОР ГИБРИДА GTW 270 7 ИЗ 10 Плюсы Незаметная задержка при подключении к ключу USB-C Сменные силиконовые наконечники для комфорта и звукоизоляции Совместимость с несколькими устройствами Минусы Микрофоны не работают при подключении через USB-C Чехол для зарядки, подверженный царапинам Они легки в использовании по цене За пределами игр эти наушники можно использовать, как и любой другой беспроводной набор, для подключения к телефону, планшету или ноутбуку через Bluetooth. Они поддерживают Bluetooth 5.1 (с кодеком SBC или aptX, в зависимости от устройства, к которому вы подключаетесь) для музыки, видео, игр и телефонных звонков, и EPOS говорит, что вы можете сопрягать их с восемью устройствами. Сопряжение выполняется, удерживая нажатой кнопку на корпусе зарядки. Гибрид EPOS GTW 270 Единственная кнопка гибрида GTW 270 находится на левом наушнике. Говоря о зарядном чехле: он имеет цельнометаллическую конструкцию, которую, к сожалению, очень легко поцарапать. Он заряжается через USB-C; при полной зарядке EPOS говорит, что он может обеспечить до 15 часов дополнительного времени автономной работы наушников. В течение рассматриваемого периода гибридные наушники GTW 270 достигли пятичасовой отметки времени автономной работы, что соответствует заявлениям компании. И если вы тот, кто время от времени совершает потную пробежку или просто не хочет попасть под дождь, они водонепроницаемы по стандарту IPX5. Я провел последние несколько недель, используя наушники, чтобы играть в игры поочередно на моем PS5, моем коммутаторе и моем рабочем ноутбуке несколько раз в день. (Если вам интересно, в комплект поставки входит адаптер, который позволяет подключить ключ к устройству с портами USB Type-A.) Гибрид GTW 270 работает как любая беспроводная игровая гарнитура, но действительно беспроводной форм - фактор имеет некоторые очевидные преимущества. Мне нравится, что они позволяют мне свободно передвигаться по проводам, и их использование не изолирует меня (или не портит мои волосы), как громоздкие банки для ушей. Приемник предварительно соединен с бутонами, и они подключаются почти мгновенно. Гибрид EPOS GTW 270 Каждый наушник заряжается через контактные точки, а светодиоды показывают оставшееся время автономной работы. Мне также нравится удобство использования только правого наушника (правый управляет передачей Bluetooth, поэтому прослушивание только через левый наушник не работает), поэтому я могу держать ухо доступным для прослушивания отправленных пакетов. Это, конечно, не является чем-то новым для людей, которые уже используют действительно беспроводные наушники. Это просто кажется новым, чтобы испытать эту свободу с игровой гарнитурой. В течение отчетного периода я попробовал римейк "Души демона", "Бог войны" 2018 года, "Приключения в кольце" и "Призрак Цусимы", а также несколько других игр. Хотя у них нет самой широкой звуковой сцены или самого четкого частотного разделения, которое я слышал для прослушивания музыки, они сияют игровым звуком — в частности, эффектами объемного звучания и доставкой басов. Общее качество звука не является взрывоопасным, и есть предел тому, насколько захватывающими могут быть эффекты объемного звучания, учитывая небольшие драйверы наушников. Но звук не слишком скомпрометирован. Если вы не хардкорный геймер, которому нужно услышать каждую деталь в кристально чистой презентации, они, скорее всего, подойдут вам. Гибрид EPOS GTW 270 Они великолепно работают как с PS5, так и с коммутатором. Для расширения совместимости в комплект поставки входит адаптер USB-C-USB Type-A. Гибрид GTW 270 был бы очень близок к идеалу, если бы микрофоны работали при подключении с помощью ключа USB-C. Увы, это не так, поэтому использование ключа будет практически бесполезно для тех, кто часто играет в многопользовательские игры с друзьями. (Это немного другая история, если вы играете в много однопользовательских игр и не возражаете против отсутствия микрофона для игр.) Поскольку наушники не так уж полезны для игр без ключа, это означает, что вы идете на большой компромисс, и это тот, который ни одна из лучших игровых гарнитур, которые я тестировал (большинство из которых дешевле, чем это), не просит вас сделать. Это твой выбор. Часы OnePlus - это первые умные часы от OnePlus. Он стоит всего 159 долларов и длится до двух недель между зарядками, но он также делает намного меньше, чем конкурирующие умные часы от Samsung, Fossil, Apple и других. https://www.theverge.com/22241197/epos-gtw-270-hybrid-truly-wireless-earbuds-usb-c-gaming-bluetooth
Лучший Chromebook 2021 Lenovo Chromebook Duet
Лучший Chromebook 2021 Lenovo Chromebook Duet Lenovo Chromebook Duet-это впечатляющее конвертируемое устройство за 279 долларов. Часть руководства Verge по Chrome OS и Chromebook Дуэт Chromebook от Lenovo далек от безупречности. Но когда вы оцениваете устройство, которое начинается с 279 долларов, вопрос не в том, “Является ли это идеальным устройством”, а в том, “Лучше ли это, чем другие вещи, которые вы можете получить за эту цену” Chromebook в этом ценовом диапазоне, как правило, неуклюж и дешев, как Chromebook 14 от HP или Chromebook x360 12b. Если вам нужна альтернатива Windows, вы смотрите на самый нижний конец линий Acer Aspire или Acer Swift или другие чрезвычайно простые варианты, такие как Motile 14. И, конечно, есть iPad начального уровня и другие базовые планшеты Android, но они не поставляются с клавиатурой. Lenovo, безусловно, срезала некоторые углы, чтобы сократить дуэт Chromebook до этой ценовой точки. И поскольку я работаю профессиональным ворчуном, я буду ворчать. Но в конце дня они чувствуют себя как срезанные углы — не как серьезные ошибки, которые значительно затрудняют работу устройства. И после нескольких дней использования дуэта в качестве основного драйвера я чувствую себя комфортно, говоря, что он гораздо больше похож на Surface Go с некоторыми уступками, чем на ультрабюджетный ПК. НАШ ОБЗОР Duet Chromebook ОТ LENOVO 8,5 ИЗ 10 Плюсы Ультра портативный 11-часовое время автономной работы В комплекте клавиатура и подставка для ног Вы не можете превзойти цену Минусы Тесная клавиатура и тачпад Только один порт (и это не разъем для наушников) Не хватает лошадиных сил для серьезной многозадачности По сравнению с последними iPad или более дорогими хромбуками, такими как Pixelbook Go, Chromebook Duet имеет значительные недостатки. Но эти устройства являются шагом вверх в цене (особенно если вы включаете крышки клавиатуры). Если вы ищете кабриолет в диапазоне ниже 300 долларов, у которого есть нога в обеих дверях, дуэт-лучшее, что вы найдете. Базовая модель Chromebook Duet имеет 4 ГБ оперативной памяти и 64 ГБ памяти. В стоимость входит клавиатура и подставка, чего не скажешь о Surface Go или любой другой модели iPad. Я протестировал версию за 299 долларов, которая имеет тот же процессор и оперативную память, но 128 ГБ памяти. Двадцать долларов — это не огромная разница, поэтому я рекомендую вам пойти на дополнительное хранилище, если вы можете себе это позволить-64G быстро заполнится, если вы планируете загружать много приложений, видео или других носителей. Дуэт Lenovo Chromebook Лучшие ноутбуки 2020 Lenovo Chromebook Duet Легко изменить угол наклона экрана. Помимо его головокружительной цены, главное, что нужно знать об этом Chromebook,-это то, что он маленький. При 10,1 дюйма это типичный размер для планшета, но если вы пытаетесь использовать его так, как вы использовали бы рабочий ноутбук (например, с десятками вкладок и окон рядом), все становится тесным. Я смог написать весь этот обзор на дуэте, но возвращение к 13-дюймовому 32-дюймовому экрану на моем персональном компьютере казалось совершенно новым миром. Дисплей действительно имеет соотношение сторон 1610, что я ценю, и если вы привыкли использовать 169 панелей, вы заметите дополнительное вертикальное пространство. Я все еще чувствую себя немного менее стесненным на 13-дюймовом экране 169, но это близко. Как следствие, съемная клавиатура также крошечная. Большинство клавиш не страшны для нажатия; на самом деле они немного больше, чем клавиши Surface Go, с шагом около 1,3 мм. К тесной настройке потребовалось некоторое время, чтобы привыкнуть, но после дня или около того использования устройства я смог достичь своей обычной скорости набора текста (около 130 слов в минуту). Однако Lenovo пришлось пойти на компромисс с клавишами на окраине колоды (tab, backspace, enter, двоеточие, апостроф, тире и т. Д.). Они крошечные (чуть более половины размера буквенных клавиш), и их нажатие было рутиной. Даже после использования устройства в течение нескольких дней я все еще правильно нажимал backspace примерно в 75 процентах случаев — я не могу сказать вам, сколько раз я вместо этого хлопал знаком равенства. Точно так же я очень часто нажимал enter, когда хотел нажать соседнюю клавишу апострофа. Нажатие на тире, которое находится слева от клавиши "равно", было похоже на сценарий "иголка в стоге сена", и я инстинктивно избегал использования тире в своем письме. Я предполагаю, что вы привыкнете ко всему этому, если купите Дуэт, но ожидайте крутой кривой обучения. ТЕХНИЧЕСКИЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ LENOVO CHROMEBOOK DUET (В СООТВЕТСТВИИ С ОБЗОРОМ) MediaTek Helio P60T 4 ГБ ОПЕРАТИВНОЙ ПАМЯТИ 128 ГБ памяти 10,1-дюймовый дисплей (1920 x 1200) батарея емкостью 7000 мАч (27 Вт * ч) Адаптер 10 Вт Два динамика Два цифровых микрофона Один порт USB-C Вы не будете шокированы, узнав, что тачпад также небольшой-3,4 х 1,9 дюйма. Он прекрасно себя чувствует и грамотно прокручивается (хотя у меня маленькие руки). У меня были некоторые проблемы с щелчком и перетаскиванием (я часто прибегал к этому на сенсорном экране), и щелчки двумя пальцами иногда регистрировались как обычные щелчки. Кроме того, когда клавиатура неровно лежала у меня на коленях, она иногда поворачивалась в положение, когда кликер перестал работать (болезнь, с которой вы будете знакомы, если раньше использовали дешевые чехлы для клавиатуры). Если вы предпочитаете использовать экран, дуэт также совместим со стилусами USI. Если вы надеялись подключить кучу периферийных устройств вместо прилагаемой клавиатуры, убедитесь, что у вас есть разветвители и ключи на буксире. Дуэт имеет всего один порт USB-C, который будет занят всякий раз, когда устройство заряжается. Было бы неплохо иметь хотя бы аудиоразъем, хотя Lenovo включает в себя ключ для наушников. (Пока мы составляем списки пожеланий, будет приветствоваться еще один порт USB-C, чтобы мы могли подключить мышь во время зарядки). Дуэт Lenovo Chromebook Дуэт включает в себя подставку и клавиатуру. Дуэт Lenovo Chromebook. Снаружи на экране был сильный яркий свет. Однако при такой цене я не рассматриваю тесную периферию как ошибку со стороны Lenovo; это компромисс, который вы делаете. В обмен вы получаете довольно компактное и портативное устройство. Один только планшет весит 0,99 фунта (449g), а с клавиатурой и подставкой для ног он составляет всего 2,03 фунта (921g). И, несмотря на углы, которые были срезаны с помощью клавиатуры и тачпада, ни одна часть дуэта не выглядит и не кажется дешевой. Сам планшет изготовлен из алюминиевого сплава, который прочен и приятно держать. Обложка сделана из шикарной серой ткани — в закрытом состоянии она выглядит как классный блокнот. И клавиатура, и подставка надежно оставались на месте, пока я пользовался устройством. Дуэту действительно не хватает двухкомпонентного магнитного механизма, который Surface Go использует для удержания обеих крышек на месте, что означает, что клавиатура имеет тенденцию скользить, когда ноутбук закрыт. Опять же, углы. Еще одна область, где дуэт пробивает выше своей весовой категории срок службы батареи. Lenovo утверждает, что 10 часов; Я приблизился к 11 с половиной, запустив устройство через свою типичную рабочую нагрузку вкладок Chrome и приложений, включая Gmail, Twitter, Slack, Asana, Facebook, Документы и листы, а также случайный вызов масштабирования и потоковую передачу Spotify, с экраном средней яркости. В тот день, когда я использовал только Chrome, я получил чуть больше 12. (Lenovo, однако, экономила на зарядном устройстве; включенный в комплект 10 Вт USB-C кирпич только увеличил мощность устройства на 24 процента за час.) Есть четкое (по крайней мере, частичное) объяснение этому результату-процессор низкого класса. Lenovo использует восьмиядерный процессор MediaTek Helio P60T с частотой 2,0 ГГц. По мощности он ближе к бюджетному процессору смартфона Snapdragon, чем чипы Intel, которые вы найдете в хороших хромбуках. Учитывая это, выступление Дуэта было на удивление достойным. Если вы просматриваете несколько вкладок, транслируете Netflix или запускаете одно или два приложения, у вас не должно возникнуть проблем. Я даже смог запустить ежедневную дозу от восьми до 12 вкладок Chrome и от шести до восьми приложений для Android без особых проблем. Docs и Spotify разбились один или два раза, но это не было серьезной проблемой. Было почти невозможно сделать что-либо еще во время вызова масштабирования (хотя это может быть скрытым благословением для моих коллег). Я также запустил дуэт в течение дня использования только Chrome, и все начало замедляться примерно на 15 вкладках. Но опять же, тяжелая многозадачность-это не то, для чего предназначено это устройство (и 4 ГБ оперативной памяти, вероятно, является таким же ограничивающим фактором, как и процессор). СОГЛАСИТЕСЬ ПРОДОЛЖИТЬ ДУЭТ LENOVO CHROMEBOOK Теперь каждое интеллектуальное устройство требует, чтобы вы согласились с рядом условий и положений, прежде чем сможете его использовать, — контрактов, которые на самом деле никто не читает. Мы не можем прочитать и проанализировать каждое из этих соглашений. Но мы начали подсчитывать, сколько раз вам нужно нажать “согласиться” на использование устройств, когда мы их просматриваем, поскольку это соглашения, которые большинство людей не читают и определенно не могут вести переговоры. Чтобы использовать Lenovo Chromebook Duet, вы должны согласиться Подключение к Wi-Fi Условия предоставления услуг Chrome OS Синхронизация Chrome (перенос истории, закладок, паролей и других настроек из вашей учетной записи Google) Персонализированные сервисы Google Условия предоставления услуг Google Play Следующие соглашения являются необязательными Отправляйте диагностические данные и данные об использовании в Google Учетная запись Google Резервное копирование на Google Диск Разрешить приложениям и службам с разрешением на местоположение использовать местоположение вашего устройства Google Assistant voice match Пусть помощник покажет вам информацию, связанную с тем, что находится на вашем экране Подключение к телефону Android Итоговый подсчет пять обязательных соглашений и семь факультативных Говоря о зуме, дуэт имеет две камеры, включая 2-мегапиксельную переднюю стрелку и 8-мегапиксельную заднюю стрелку. Оба были на самом деле лучше, чем веб-камеры, которые я обычно вижу на ноутбуках. Мое лицо во время видеозвонков было четким и не особенно размытым, а камера заднего вида не делает невероятных фотографий, но прекрасно подойдет, если вам нужно сделать снимок ваших заметок или слайда PowerPoint. Двойные динамики (расположенные в верхней панели) обеспечивали удивительно хорошо сбалансированный звук, который был четким при более высокой громкости. Они не становятся такими громкими, как многие полноразмерные ноутбуки-это понятно, учитывая их размер, но это еще одна причина, по которой на этой штуке действительно должен быть разъем для наушников. Игра также была хорошим опытом. Перелистывание Легенд и Легенд о монстрах иногда заикалось, но в целом было довольно гладким. Они также выглядели четко на экране 1920 x 1200. Дуэт даже хорошо поработал с фотоработами в Lightroom. Редактирование, как отдельных фотографий, так и пакетов, не было мгновенным, но и не было мучительно медленным; этот опыт был примерно на одном уровне со среднечастотными хромбуками на базе Intel, которые я тестировал в прошлом. (Панель немного тусклая для тех, кто занимается серьезной творческой работой; яркий свет был достаточно сильным, чтобы экран было трудно увидеть на открытом воздухе). Дуэт Lenovo Chromebook. Буквенные клавиши в порядке, но внешние-это борьба. Переходя к программному обеспечению, все, что нравится людям Chrome OS в Chrome OS, здесь. Дуэт загружается быстро, интерфейс прост, вы получаете автоматическое обновление фона каждые шесть недель, у вас есть доступ к вашим любимым приложениям для Android (включая Microsoft Office) через Google Play Store, а Google Assistant может отвечать на ваши запросы и составлять вам компанию. ОС хорошо интегрирована с остальной экосистемой Google, и есть множество симпатичных способов использовать ее с вашим телефоном Android. Дуэт поддерживает мгновенную привязку, что означает, что вы можете автоматически подключать его к соединению для передачи данных вашего телефона без необходимости возиться с горячими точками. Вы также используете Android для удаленного входа и выхода из Chromebook, если он находится поблизости. И вы можете использовать Click-to-Call для отправки контактных номеров из дуэта на свой телефон. Обычные предостережения Chrome OS также применимы; Приложения для Android являются хитом или промахом, причем некоторые из них хорошо оптимизированы для Chromebook, некоторые из них в порядке, но хуже, чем их браузерные эквиваленты, а некоторые (привет, Facebook Messenger) являются абсолютными катастрофами. По - прежнему гораздо сложнее загружать приложения, чем на Android. Как только вы поймете, какие приложения вы можете безопасно использовать и что вы должны хранить в Chrome, вы сможете отлично ориентироваться в операционной системе. Но если вы новичок в Chromebook, есть кривая обучения. ПРИМЕНЯЮТСЯ ОБЫЧНЫЕ ПРЕДОСТЕРЕЖЕНИЯ CHROME OS Самое интересное здесь то, что Google также внесла несколько изменений в Chrome OS, чтобы оптимизировать его для конвертируемого форм-фактора. Google говорит, что Duet-это первое устройство, которое когда-либо запускалось с версией Chrome, которая на самом деле оптимизирована для использования на планшетах. (RIP Pixel Slate). Существует три режима типа” Режим " (когда клавиатура подключена), режим просмотра (когда подставка открыта, а клавиатура отсоединена) и режим просмотра (когда это просто планшет). (Режим просмотра и режим просмотра, по сути, одинаковы, насколько я могу судить). Функция заголовка в режиме просмотра-это новая система навигации по жестам. Длинный свайп вверх отправляет вас на начальный экран, короткий свайп вверх вызывает полку приложений, проводя вверх и удерживая показывает все открытые окна приложений. Проведите пальцем вверх, удерживайте и перетащите окно в одну сторону, чтобы разделить дисплей; проведите пальцем вправо, чтобы вернуться к предыдущему экрану. Я бы не сказал, что эти жесты были обязательно плавными — по крайней мере, по сравнению с тем, что вы увидите на iPad. Но это начало системы, которая, как я вижу, в будущем станет довольно отшлифованной, и они действительно немного упростили просмотр в режиме планшета. Ничто в дуэте Chromebook не идеально; Я мог бы весь день придираться к различным неоптимальным качествам клавиатуры, тачпада, производительности или экрана. Но Дуэт не пытается быть идеальным. Он не предназначен для опытных пользователей и не предназначен для тяжелой многозадачности. Имея это в виду, это самое близкое к совершенству, что я когда-либо видел с ноутбука-планшета за 300 долларов. Если вы ищете забавное устройство для детей, которое также может справляться с работой на дому, или портативный 2-в-1 для просмотра Netflix и отправки электронной почты на ходу, дуэт должен отлично работать. Это солидный хромбук среднего уровня 2-в-1, который не может быть таким дешевым, как сейчас. https://www.theverge.com/21262694/lenovo-chromebook-duet-review-tablet-chromebook-chrome-os-price
Şərhlər
Hər hansısa bir şərh yazılmayıb.